کنترل موالید از دیدگاه اسلام

هر چند از نرخ رشد جمعیت جهان از گذشته های دور تا به امروز، اطلاع دقیقی در دست نیست؛

اما مطالعات جمعیت شناسی بیانگر آن است که جمعیت جهان به سرعت افزایش یافته است

و می توان حدس زد که سیر تحولات در زمینهکشاورزی و صنعتی، بهبود شرایط بهداشتی، بویژه پیشرفت علوم پزشکی

و به تبع آن کاهش مرگ و میر،تأثیر به سزایی در افزایش جمعیت جهان داشته است.

قبل از آنکه نظر محققان و اندیشمندان جمعیت شناس به مسئله افزایش جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی، جلب شود،

توصیه سیاستمداران همواره در جهت تکثیر نفوس و افزایش جمعیت بود که منبع ثروت و قدرت به شمار می آمدند.

سیاست ها و تدابیر جمعیتی از دهه های پایانی قرن هیجدهم با طرح دیدگاه «مالتوس» به موضوع تنظیم خانواده، آغاز شد.

در ایران،سیاست های جمعیتی مبتنی بر تنظیم خانواده، طی دو مرحله اتخاذ و به مورد اجرا گذاشته شد.

مرحله نخست، پیش از انقلاب و حدوداً از سال های 1341 آغاز شد و برای اولین بار دولت به مسایل جمعیتی توجه کرد.

در برنامه سوم عمرانی، مسئله جمعیت مورد عنایت قرار گرفت و در سال 1346 واحدی به نام «بهداشت و تنظیم خانواده»

در وزارت بهداری وقت شکل گرفت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدت کوتاهی برنامه های تنظیم خانواده به بوته فراموشی سپرده شد

و نتیجه این امر، افزایش سریع موالید و رشد جمعیت بود.

مجدداً در سال های پس از جنگ تحمیلی، یعنی از سال 1368، موضوع کنترل جمعیت مورد بحث قرار گرفت.

آمار رسمی نشان می داد که ایران از لحاظ نرخ رشد جمعیت در ردیف سوم کشورهای جهان قرار گرفته است.

توجه به افزایش 9/3 نرخ رشد جمعیت و لوازم و پیامدهای اجتماعی آن، کافی بود تا نگرانی مسئولان کشور را برانگیزد.

پس از آنکه موضوع کنترل جمعیت و لزوم تنظیم خانواده از سوی محافل گوناگون علمی و سیاسی مطرح شد،

برخی در موافقت و گروهی در مخالفت با آن، سخن ها گفتند و سمینارها و مجامع تخصصی مختلفی در کشور برگزار شد.

موضوع کنترل جمعیت و تنظیم خانواده را می توان از یکدیگر تفکیک کرد.

کنترل جمعیت به مباحث کلان افزایش جمعیت و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن می پردازد

و تنظیم خانواده افزایش موالید را عمدتاً از نظر فردی و در سطح خانواده، مورد لحاظ قرار می دهد؛

اما از آنجا که بسیاری از مخالفان کنترل جمعیت، به مباحث تنظیم خانواده و جنبه های فردی آن پرداخته اند

و دیدگاه اسلام را در مخالفت با تحدید موالید مورداستنادقرار داده اند و همچنین به دلیل آنکه نرخ رشد در هر کشور،

ضرورت دارد مباحث تنظیم خانواده از زاویه نگاه دینی و با توجه به ادله و متون اسلامی مورد لحاظ قرار بگیرد.

چنانچه می دانیم، تکثیر نسل از دیدگاه دینی امری مطلوب و پسندیده است و روایات متعددی در این زمینه وجود دارد.

در نگاه اول به ظاهر روایات این طور به نظر می رسد که تکثیر نسل عملی مستحب است.

بنابراین انسان، هر چه بر تعداد فرزندان بیفزاید، رضایت خدا و پیامبر (ص) را تأمین کرده است.

به طور طبیعی این امر، مستلزم آن است که انسان هیچ گونه تحدیدی را در تولید مثل اعمال ننماید؛

چرا که با اعمال تحدید عمل مستحبی را ترک و مرتکب عمل مکروهی شده است.

با بررسی آرای فقها، نظریات مختلفی در زمینه کنترل موالید به دست می آید:

برخی از فقها هر گونه کنترل و تحدید نسل را مخالف فلسفه اسلام و روح ایمان دانسته و با آن مخالفت کرده اند

و قاعدتاً دخالت دولت ها در این عرصه نیز به عقیده آنان دخالتی نابه جا و مخالف موازین شرع است.

و برخی دیگر از فقها به دلیل نرخ بالای رشد جمعیت و تنگنا های اقتصادی و رفاهی، با تنظیم خانواده موافق اند

و معتقدند که حکومت ها باید در این زمینه برنامه ریزی داشته باشند و در صورت لزوم، جامعه را وادار به کنترل جمعیت

و تنظیم خانواده نمایند.

در بین این دو نظریه، آرای بینابینی هم وجود دارد و صاحب نظرانی تنظیم خانواده را با شرایط و قیودی پذیرفته اند،

اما حکومت ها را مجاز به دخالت و اجبار مردم به تحدید نسل نمی دانند.

زینب سادات حسینی مطلق