گزیده ای از آیین دوستی
آيين دوستي عبارت است از: آراستن دوست، ياري رساندن، قدرشناس بودن، تقويت كردن، همكاري داشتن و در راه دوست، فداكاري و خدمت كردن.
در قلمرو بحث از آداب معاشرت با دوست و آيين دوستي، توجه به نكاتي كه به عنوان صفات دوست خوب مطرح شده است، ضروري است. همان معيارها، حاوي دستورالعمل چگونگي معاشرت هم هست. به عنوان نمونه به يكي از اين روايات، اشاره مي‏كنيم.

امام حسن مجتبي(ع) در بستر بيماري بود و پس از آن مسموميت كه به شهادتش منجر شد، در ديداري كه جُناده (از اصحاب وي) با حضرت داشت، امام چنين توصيه فرمود:

«اِصْحَبْ مَنْ اِذا صَحِبْتَهُ زانَكَ، وَاِذا خَدِمْتَهُ صانَكَ وَ اِذا اَرَدْتَ منه مَعوُنَةً اَعانكَ و …»(4)

«با كسي همنشيني و مصاحبت و دوستي كن كه: 1ـ هرگاه با او همنشين شدي، مايه آراستگي تو باشد، 2ـ آنگاه كه خدمتش كني، تو را نگهبان باشد، 3ـ هرگاه از او ياري خواستي، كمكت كند، 4ـ اگر سخني گفتي، تو را تصديق كند، 5ـ اگر (بر دشمن) حمله بردي، قدرت وصولت تو را بيفزايد، 6ـ اگر دستت را به فضل و نيكي دراز كردي، او هم دست، پيش آورد، 7ـ اگر در تو (و زندگيت) رخنه‏اي پديد آمد، آن را برطرف سازد، 8ـ اگر از تو نيكي ديد، آن را در شمار و حساب آورد، 9ـ اگر چيزي از او طلبيدي، عطا كند، 10ـ و اگر تو ساكت بودي (و چيزي نخواستي) او آغاز كند (و نيازت را برطرف سازد).

به نقل از اخلاق معاشرت جواد محدثی

امام صادق علیه السلام:ا
ای مفضل موهای بدن و ناخن های دست وپا عامل خروج امراض از بدن هستند وبه این خاطر است که توصیه شده هر هفته بدن را پاکیزه و ناخن ها را بگیرید.
اگر ناخن ومو رشد نداشته باشد یا به علت عدم حفظ نظافت خروجشان از بدن دیر انجام شود امراض در بدن میماند وشخص را از پا درمی اندازد

قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا ۖ إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ [٧:١٢٨]

موسی به قوم خود گفت: «از خدا یاری جویید، و استقامت پیشه کنید، که زمین از آن خداست، و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، واگذار می‌کند؛ و سرانجام (نیک) برای پرهیزکاران است!»

قَالُوا أُوذِينَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِيَنَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا ۚ قَالَ عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَن يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ [٧:١٢٩]

گفتند: «پیش از آنکه به سوی ما بیایی آزار دیدیم، (هم اکنون) پس از آمدنت نیز آزار می‌بینیم! (کی این آزارها سر خواهد آمد؟)» گفت: «امید است پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند، و شما را در زمین جانشین (آنها) سازد، و بنگرد چگونه عمل می‌کنید!»

وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَوْنَ بِالسِّنِينَ وَنَقْصٍ مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ [٧:١٣٠]

صفحات: 1· 2

حمّاد بن عيسي از امام جعفر صادق (ع) روايت كرده كه آن حضرت فرمود: چه قدر ناپسند است براي مردي كه 60يا 70 سال از عمرش بگذرد و يك نماز با شرايط كامل انجام نداده باشد. حمّاد گفت: (از اين سخن امام (ع)) در دلم احساس حقارت كردم و عرض كردم: فدايت شوم، نماز را (با شرايط كامل) به من تعليم فرما.

پس ابوعبداللّه (ع) (جعفر بن محمّد‘) راست قامت رو به قبله ايستاد و دست‌هايش را با انگشتان بسته بر روي رانهايش انداخت و پاهايش را نزديك به هم به فاصلة سه انگشت باز قرار داد و انگشتان پاهايش همه رو به قبله بود و آنها را از قبله منحرف نمي‌كرد و با خشوع و فروتني تمام بود، پس تكبير گفت و سوره حمد و قل هو اللّه احد را با ترتيل قرائت كرد، سپس به اندازه نفس كشيدني در حال قيام صبر كرد و پس از آن تكبير گفت در حالي كه هنوز ايستاده بود، آنگاه به ركوع رفت و دو كف دستش را با انگشتان باز روي كاسه زانوهايش قرار داد و زانوها را به عقب داد تا پشتش صاف شد به طوري كه اگر قطره‌اي آب يا روغن بر پشتش ريخته مي‌شد به واسطه راست بودن پشتش به هيچ طرف مايل نمي‌گشت، امام گردنش را (در ركوع) راست گرفت و چشمانش را بست و سه مرتبه با ترتيل تسبيح (سبحان رَبّي العظيم وبحمده) گفت، سپس راست قامت ايستاد و چون كاملاً به حال قيام درآمد، گفت: «سمع اللّه لمن حمده» و بعد از آن در همان حال قيام، تكبير گفت و دستها را تا مقابل صورت بالا آورد، و آنگاه به سجده رفت و دستهايش را قبل از زانوها بر زمين گذاشت و سه مرتبه گفت: سبحان ربّي الأعلى وبحمده، و (در سجده) عضوي از بدنش را بر عضو ديگر نگذاشت و بر هشت موضع سجده كرد: پيشاني، دو كف دست، دو كاسه زانو، دو انگشت ابهام پا، و بيني، ( گذاشتن هفت موضع در سجده بر زمين واجب و گذاشتن بيني بر خاك سنّت است كه اِرغام ناميده مي‌شود). سپس سر از سجده برداشت و هنگامي كه راست نشست، تكبير گفت و ساق پاي چپ را خم كرده، روي آن نشست و پشت پاي راستش را بر كف پاي چپش گذاشت و گفت: «أستغفر اللّه ربّي و أتوب إليه»، و در همان حال نشسته تكبير گفت و بعد سجده دوم را مانند سجده اوّل بجا آورد و همان ذكر تسبيح را در سجده دوم نيز گفت و از عضوي از بدنش براي عضو ديگر در ركوع و سجود كمك نگرفت و در حال سجده دست‌هايش را به صورت بال از بدنش جدا گرفت و ذراعِ دستها را بر زمين نگذاشت و بدين ترتيب دو ركعت نماز بجا آورد .

سپس فرمود: اي حمّاد، اين گونه نماز بخوان، و در نماز به هيچ سويي التفات مكن و با دست‌ها و انگشتانت بازي مكن و آب دهان به راست و چپ يا پيش رويت مينداز.

منبع : شيخ حرّ عاملي: وسائل الشيعه، 4، باب 1 از ابواب افعال نماز، حديث 1، و باب 17، حديث 1و2.

بسم الله الرحمن الرحیم
محضر مبارک نخبه الفلاسفه آیه الله العظمی جناب آقای طباطبائی ادام الله عمرکم ماشاءالله
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته.
کوتاه سخن آنکه جوانی هستم 22 ساله، …چنین تشخیص می دهم که تنها ممکن است شما باشید که به این سؤال من پاسخ دهید. در محیط و شرایطی که زندگی می کنم، هوای نفس وآمال و آرزوها بر من تسلط فراوانی دارند و مرا اسیر خود ساخته‌اند و سبب آن شده‌اند که مرا از حرکت به سوی الله، و حرکت در مسیر استعداد خود بازداشته و می‌دارند.

صفحات: 1· 2

بحث اخلاق بسیار مهم است .ما در آیات و روایات چیزی بالاتر از محبت خدا پیدا نمی کنیم .اوج همه ی سیر و سلوکها و بندگی ها این است که انسان به این مقام برسد که خدا ما را دوست بدارد و ما هم خدا را دوست داشته باشیم .چیزی مثل محبت انسان را نمی سازند و به کمال نمی رساند. روایت داریم که دین چیزی جز محبت نیست و محبت چیزی جر دین نیست .این محبت می تواند به بندگان هم باشد .ما که می خواهیم به خدا محبت کنیم به بندگان خدا هم محبت کنیم زیرا خدا در بندگانش تجلی پیدا کرده است .محبت به اقوام و دوستان عین محبت به خداست و اذیت و آزارها آنها عین آزار خداوند است. چکار کنیم که مورد محبت خدا قرار بگیریم ؟پیامبر فرمود: واجب است که خدا دوست بدارد بنده ای را که دیگران به خشم بیاورند و او بخاطر خدا خشمش را کنترل بکند. تمام عزت ها این است که خدا بگوید :من شما را دوست دارم .یعنی فرد مقابله به مثل نکند. در کافی از امام سجاد(ع) داریم: من ننوشیدم جرعه ای که شیرین تر باشد از جرعه ی غضب و خشمی که فرو بردم و مقابله به مثل نکردم و حلم کردم. ممکن است که اول این کار سخت باشد. به پیامبر خطاب شد که این کوه را بخور و وقتی پیامبر نزدیک رفت یک لقمه ی شیرین شد و پیامبر آن را خورد،فرمود که خشم مثل کوه است ولی اگر صبر و حوصله کنید مثل یک لقمه شیرین می شود. اگر ما خشم خودمان را بخاطر خدا فرو ببریم محبوب خدا می شویم و مورد محبت خدا قرار می گیریم .حواریون که اصحاب خاص حضرت بودند و از حضرت عیسی پرسیدند که درعالم چه چیزی از همه بدتر و سخت تر است ؟حضرت فرمود :وقتی خدا به بنده ای خشم کند. بدترین چیزها این است که خدایی که حلیم است و به خشم نمی آید، به بنده ای خشم بگیرد .ما در سوره ی حمد می گوییم که خدایا ما را به راه راست هدایت کن و ما را به راه مغضوبین نبر ،آنها از گمراهان بدترهستند. پس ما چیزی بدتر از غضب خدا نداریم . حواریون گفتند که ما چکار بکنیم که مورد غضب خدا قرار نگیریم ؟حضرت فرمود : اگر شما بردبار باشید و خشمگین نشوید خدا هم شما را مورد غضب قرار نمی دهد . در روایت داریم :هر جور که با دیگران رفتار کنید با شما رفتار می شود. این جهان کوه است و فعل ما ندا ،سوی ما آید نداها را صدا. اگر انسان دلی را بسوزاند دلش را می سوزانند. چند قسمت خطبه ی شعبانیه درمورد اخلاق است .پیامبر در این خطبه فرمود : اگر کسی در این ماه مبارک رمضان جلوی بدی هایش را بگیرد، خدا هم روز قیامت به اوغضب نمی کند، اگر کسی در ماه رمضان اخلاقش پسندیده باشد من جواز عبور به بهشت را برای او صادر می کنم . این وعده قطعی است. ما نباید در ماه رمضان بداخلاقی های مان را توجیه کنیم . کسی که می گوید من خسته هستم و بداخلاقی می کند مثل این است که بگوید من خسته هستم ، پس شراب می خورم . انسان باید براعصابش مسلط باشد .بداخلاقی از گناهان کبیره ی نابخشودنی است .پس بد اخلاقی بدترین گناهان کبیره است یعنی بداخلاقی از شراب ، دروغ و خیلی گناهان دیگر بدتر است .اکثر جنایات در زمان عصبانیت اتفاق افتاده است .یک لحظه عصبانی باعث مرگ فردی می شود. امام صادق (ع)می فرماید : غضب کلید همه ی بدی هاست. انسان در حالت عادی جنایت نمی کند. خوش اخلاقی در خانه مهمتر است زیرا انسان در بیرون از خانه با دیگران رودربایستی دارد. در بیرون از خانه انسان بخاطر خودش هم که باشد خودش را کنترل می کند ولی در خانه خوش اخلاقی مهمتر است. والدین و بچه ها نباید درخانه بداخلاقی بکنند. حضرت عیسی فرمودند که منشا غضب، غرور و تکبر است. معمولا افراد با بالای دست خودشان غضب نمی کنند ولی به زیر دست شان غضب می کنند و آنها را تحقیر می کنند . حتی ریشه ی غضب می تواند خودپرستی و هوا پرستی باشد. گاهی چون به ما بر می خورد عصبانی می شویم. غرور ریشه ی تمام بداخلاقی هاست. امیرالمومنین می فرماید : خوش اخلاقی سرچشمه ی تمام خوبی هاست. نماز و روزه و احکام برای این است که ما خوش اخلاق باشیم .پیامبر می فرماید که من برای مکارم اخلاق مبعوث شده ام. کتاب زیبایی اخلاق نوشته ی حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد است .

از بیانات حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد