? آیت الله سید رضا صدر (۱۳۰۰- ۱۳۷۳ش) مجتهد شیعه و از مدرسان حوزه علمیه قم و نویسنده کتاب‌های متعدد دینی و برادر سید موسی صدر و فرزند سید صدرالدین صدر (از مراجع سه گانه قم در پیش از زمان آیت الله بروجردی) است.

✨ وی در قم نزد استادان بزرگی چون آیت الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمد محقق داماد، سید محمد حجت کوه کمره ای و سید حسین بروجردی تحصیل کرد. فلسفه و عرفان را نیز نزد امام خمینی شاگردی کرد. بعدها  به منظور تبلیغ و ارشاد به تهران رفت اما در ۱۳۵۶ش دوباره به حوزه علمیه قم بازگشت و تا پایان عمر در قم مشغول به تدریس بود.

? سید رضا صدر از سنین جوانی تدریس را آغاز کرد و فقه و اصول و عرفان و فلسفه را آموزش می‌داد و وقتی امام خمینی به نجف اشرف تبعید شد، از سید رضا صدر می‌خواهد که حتماً اسفار و دیگر کتب فلسفی را در قم تدریس کند که وی می‎پذیرد.شهید مطهری، در نامه‌ای به هیئت موسس حسینیه ارشاد برای تشکیل شورای عالی روحانی به عنوان یک مرکز اجتهادی و فتوایی دوازده نفر از بزرگان علما را معرفی می‌کنند که سید رضا صدر یکی از آنان بوده است. صدر هیچ‌گاه خود را در معرض مرجعیت قرار نداد و با وجود خواهش و اصرار زیاد دوستان برای انتشار رساله، آن را چاپ و منتشر نکرد.وی به نقد و تحلیل شعر و ادب فارسی می‌پرداخت و نظر خویش را ارائه می‌کرد، از طبع شعر بهره‌مند بود و اشعار وی در دیوان شعرش گرد آمده است.

? ازایشان کتابهای متعددی به یادگار مانده است (حدود پنجاه عنوان ) که برخی از آنها عبارتند از : استقامت ، حسد ، دروغ ، المسیح فی القران ، قرآن شناسی ، بانوی کربلا ، راه مهدی ، زن و آزادی و کتاب ارزشمندی درباره وجود مبارک نبی گرامی اسلام به نام راه محمد (صلی الله علیه و آله ) که برنامه سمت خدا به مناسبت ایام میلاد نبی اکرم ، این کتاب را معرفی کرده است .

▫️ واعظ گرانقدر ، حاج شیخ حسین انصاریان که چندسالی دهۀ اول محرم را در مسجد امام حسین (ع) (مسجد آیت الله سید رضا صدر) منبر می رفت در خاطرات خود می‌گوید؛آقا رضا صدر معتقد بودند بلندگوی شیعه نباید دست غیرمتخصص بیفتد و خودشان با اینکه واعظ نبودند، منبریِ حرفه‌ای بودند و وقتی منبر می‌رفت انگار پنجاه سال کارکشتۀ منبر است، چون از بیان بالایی برخوردار بود.آقا رضا هم خودش روضه می‌خواند و هم در شب‌های عاشورا و شب‌های یازدهم محرم، بعد از روضۀ من روی پلۀ اول منبر می‌ایستاد و دکمه‌‌اش را باز می‌کرد و دم سینه می‌داد و حسابی سینه می‌زد.

▪️ سرانجام آیت الله سید رضا صدر،در ۱۲ آبان ۱۳۷۳ هجری شمسی در سن۷۳ سالگی، و با قلبی آکنده از اندوه فراق برادربزرگوارش امام موسی صدر درگذشت و پیکر پاکش پس از اقامه نماز توسط آیت الله شبیری زنجانی، در صحن حرم حضرت معصومه سلام الله علیها به خاک سپرده شد.

پیامبر الگوی بی‏ بدیلی برای همه انسان‏هاست. رفتاری که آن حضرت در جنبه‏ های مختلف فردی و اجتماعی از خود بروز دادند، راه تکامل را پیش روی همگان گشود. این کتاب در سیزده بخش، زندگانی پیامبر گرامی اسلام را از کودکی، پدر و اجداد و نیاکان، دوران نوجوانی و جوانی، زمینه‏ های ظهور بعثت، معجزات آن حضرت، استقامت در ترویج دین، هجرت، تاسیس ملت، سیره اخلاقی و روش حکومت داری،… با زبانی بسیار روان و به استناد منابع، نگاشته است و کوشیده است راه محمد را در انحاء مختلف آن نشان دهد. راه محمد (ص) در زندگی فردی و اجتماعی، راه محمد (ص) در ارتباط افراد خانواده با یکدیگر، راه محمد (ص) در حکومت، راه محمد (ص) در ارتباط فرهنگ ها با همدیگر، راه محمد (ص) در ارتباط حکومت اسلامی با اقلیت‏های مذهبی و….این کتاب نوشتاری ارزشمند از آیت الله سید رضا صدر، برادر امام موسی صدر است که به همت سید باقر خسروشاهی و موسسه بوستان کتاب پس از سال ها به زیور طبع آراسته شد.

 تبیین محدودیت ها و قوانین تبری کتاب لعن های نامقدس؛ تبیین محدودیت ها و قوانین تبری از ابتدای اسلام تاکنون، طرح متهم‌ساختن شیعه به توهین و ناسزاگویی به اصحاب پیامبر- صلی الله علیه و آله- و خصوصاً خلفای بعد از ایشان، بخش مهمی از فعالیت‌های ضد شیعی را به خود اختصاص داده است. آن‌گونه‌که گفته‌اند، حکومت‌ها هرگاه تصمیم می‌گرفتند شیعه‌ای را به‌دلیل مذهبش تعقیب و مجازات کند، از علی- علیه‌السلام- اسمی به میان نمی‌آوردند؛ بلکه او را به اتهام توهین به ابوبکر و عمر عقوبت می‌کردند.از گذشته تابه‌حال، صاحبان قدرت و دشمنان قسم‌خوردۀ دین، از این ترفند و ابزار درجهت حذف فرهنگی و سیاسیِ شیعه استفاده‌ها کرده‌اند. امروز نیز دشمنان دین در تلاش‌اند تا با تبلیغ اتهام توهینِ شیعه به صحابه و خلفا، به تحریک احساسات سایر مسلمانان بپردازند و آن‌ها را از اندیشه‌های عدالت‌خواهانۀ شیعه دور کنند و مانع الگو گیری آن‌ها از مکتب تشیع شوند. امروز کتاب‌های عالمان شیعه با این تهمت که حاوی توهین به صحابه است، در کشورهای اسلامی به‌عنوان کتبِ ضاله معرفی می‌شود و نشر و پخش آن‌ها ممنوع است. در عصر حاضر، تندروهای اهل‌سنت به‌اتهام توهین به خلفا، بیش از گذشته به جان و ناموس شیعیان تعرض می‌کنند. اما مهم‌تر از همۀ این‌ها این است که امروز در میان شیعیان نیز جریانی مشکوک در لباس عالمان دین، به ترویج و توجیهِ توهین به مقدسات اهل‌سنت می‌پردازد.متأسفانه این جریان با تحریف آموزۀ تبری از دشمنان دین، جامعۀ اسلامی و خصوصاً شیعه را به‌سمت تعصبات کور مذهبی و ایجاد دشمنی‌های بی‌فایده بین مسلمانان سوق می‌دهد. این درحالی است که این گونه برداشت از آموزۀ تبری برخلاف تعالیم مکتب اهل‌بیت- علیهم‌السلام- است و بسیاری از عالمان شیعه نیز آن را ناصواب می‌دانند. از همین رو بایسته است، تعریفی روشن و جامع از تبری و ابعاد گوناگون آن ارائه شود تا با درک صحیح از این آموزۀ دینی، بتوانیم به تبیین قوانین و محدودیت‌های آن بپردازیم.کتاب «لعن‌های نامقدس» که در این راستا به قلم حجت‌الاسلام مهدی مسائلی به تحریر درآمده است، در ابتدا به تبیین معنای تبری پرداخته و ابعاد گوناگون قلبی، گفتاری و رفتاری آن را تشریح می‌کند. و پس از آن‌که تصوری صحیح از آموزه مهم تبری ارائه کرد، به بحث مهم قوانین و محدودیت‌های تبری می‌پردازد. نویسنده معتقد است اعلام برائت و تبری لسانی از دشمنان دین، اگر چه یک وظیفه‌ی مهم دینی است که مؤمنان باید همواره به آن اهتمام داشته باشند، اما با این‌حال در انجام آن، حدود و قوانینی وجود دارد که ملاحظه‌نکردن این قانون‌ها و محدودیت‌ها موجب می‌شود مؤمنان وظایف دینیِ مهم‌تری را ترک کنند و گناهان بزرگی را مرتکب شوند؛ هرچند به‌خیال خود به وظیفۀ تبری عمل کرده‌اند و مستحق ثواب‌اند.نویسنده در ادامه پرهیز از فُحش و دُشنام و توهین را یکی از قوانین تبری برشمرده و با بررسی عنوان وجود «دشنام در قرآن و روایات» به بیشتر شبهات مطرح شده در این زمینه پاسخ می‌گوید. وی همچنین «پرهیز از تهمت و افترا» را یکی از لوازم تبری می‌داند و معتقد است تهمت و افترا از سلوک اهل‌باطل بوده و با تکیه بر چنین روش‌هایی نمی‌توان به معرفی اهل باطل پرداخت و به مصاف آن‌ها رفت؛ پس چه مضحک است اگر کسی بگوید برای مقابله با بدعت‌گذارانی که اهل دروغ و نیرنگ و فریب هستند، باید با بُهتان و تهمت و نسبت‌های دروغین، مردم را از آنان روی‌گردان کنیم. نویسنده سپس بحث مفصلی پیرامون بعضی از روایاتی دارد که عده‌ای با تمسک به آنها خواسته‌اند تهمت و افترا زدن به مخالفان را توجیه کند. در همین راستا وی به موضوع «نسبت حرام‌زادگی به مخالفان عقیدتی» نیز پرداخته و از برخورد شدید ائمۀ شیعه- علیهم‌السلام-  با این طرز تفکر خطرناک، پرده بر می‌دارد.اما یکی از مهمترین موضوعات مورد بررسی این کتاب، موضوع لعن است. شاید بحث از لعن با رویکرد و صراحت این نوشتار، برای اولین بار باشد که در کتابی مستقل مطرح می‌شود و عنوان آن کتاب را به خود اختصاص می‌دهد. نویسنده در مقدمه‌ی کتاب بیان می‌دارد که اگر چه بیشتر شیعیان دشنام و توهین به مقدسات دیگران را عملی خلاف و نادرست می‌دانند، اما در این میان بعضی نیز حساب لعن را از دشنام و توهین جدا دانسته و بیان آن را در هر صورتی جایز می‌دانند. این درحالی است که لعن به مقدسات اهل‌سنت، به بزرگ‌ترین مانع درجهت انسجام مسلمانان تبدیل شده است و هرگونه تلاش و حرکتی را برای تقریب مذاهب اسلامی با مشکل روبه‌رو می‌سازد. امروز در دنیای اهل‌سنت، به‌جز بخشی از ناآگاهان افراطی و ابزار امپریالیسم، همه از گفت‌وگوهای سازنده برای وحدت جهان اسلام استقبال می‌کنند؛ اما در مذهب اهل‌سنت، آن‌ها نیز از این ناراحت هستند که به خلفای بعد از پیامبر اهانت و لعن می‌شود. از همین رو لازم است بدانیم:حقیقت تبری چیست؟آیا برای انجام وظیفۀ تبری لازم است حتماً به مقدسات اهل‌سنت توهین و لعن شود؟آیا واقعاً این تفکر، آن‌گونه‌که مطرح می‌شود، از ضروریات و لوازم مکتب تشیع است یا چنین نیست و بدون اهانت و لعن به مقدسات اهل‌سنت نیز می‌توان شیعه بود؟تفاوت لعن با دشنام چیست؟آیا لعن در هرجا و به‌هر صورتی جایز است؟نویسنده در کتاب یادآور می‌شود که لعن و توهین به خلفا، امروز خدمتی بزرگ به جریان افراطی گری در اهل‌سنت است. افراطی‌های اهل‌سنت ابزاری مؤثرتر از این توهین برای ترویج افکار ضد شیعی خود ندارد. بسیاری از اندیشه‌های شیعه که زمینه‌ساز بیان تهمت‌ها و برداشت‌های سوء و غیرواقعی افراط‌گرایان اهل‌سنت به شیعه است، در میان جریان‌های اعتدال‌گرای اهل‌سنت نیز پذیرفته است و از همین رو اینان تهمت‌ها و نسبت‌های سوء افراط‌گرایان اهل‌سنت را در این موضوعات نمی‌پذیرند. اما موضوع لعن و توهین خلفا نزد هیچ‌کدام از فرقه‌های اهل‌سنت پذیرفته نیست و همۀ آن‌ها از بیان آن منزجرند. از همین رو جریان افراط‌گرای اهل‌سنت با استفاده از این ابزار، گروه‌های اعتدال‌گرای اهل‌سنت را با خود همراه می‌سازند و به موضع‌گیری و ضدیت با شیعه فرا می‌خوانند.در همین راستا نویسنده با بررسی مسئلۀ لعن، از نهی خاص اهل‌بیت-علیهم السلام- درباره توهین و لعن یاد می‌کند. افزون بر این، «لعن‌های موجود در قرآن و روایات» نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. «سخنی دربارۀ زیارت عاشورا» و « شعار مرگ بر آمریکا و اسرائیل» از دیگر عناوین این بخشند. همچنین نویسنده در ادامه بحث‌هایی پیرامون «تقیه» و «سیره و روش اهل بیت علیهم‌السلام» در این باره ارائه می‌دارد.نویسنده در پایان نیز گزارش‌هایی تاریخی را بیان می‌کند که عناوین آنها عبارتند از: «محقق کرکی و لعن علنی خلفا»، «تیزهوشی میرزای شیرازی»، « این کتاب‌ها هرچه بیش نشود، بهتر است»، «انتشار کتاب‌های تفرقه انگیز در قم» و «چند توصیه از مرحوم آیت‌الله‌بهجت».کتاب «لعن‌های نامقدس» با قلم حجت‌الاسلام مهدی مسائلی و با همت انتشارات آرما تابستان امسال به زینت طبع درآمده و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. شما می‌توانید این کتاب را از طریق سایت نشر آرما به آدرس http://www.nashrearma.com  یا تماس با شماره تلفن: 32351709- 031 تهیه کنید

آیا حضرت خدیجه سلام الله علیها قبل از پیامبر با فرد دیگری ازدواج کرده بودند؟ پاسخ:نکته اول : حضرت خديجه كبري سلام الله عليها، برترين همسر رسول خدا صلي الله عليه وآله و يكي از چهار زن برتر بهشتي است.در باره مقام آن حضرت همين بس كه خداوند به او سلام فرستاده و وعده قصري بهشتي به او داده است.(1)

نکته دوم :هر چند بعضی از مورخین اعتقاد دارند که حضرت خدیجه سلام الله علیها قبل از ازدواج با رسول اکرم صلوات الله علیه ، ازدواج کرده بودند ولی بسیاری از محققین شیعه (ابوالقاسم كوفي، سيد مرتضي و شيخ طوسي )، اعتقاد به عدم ازدواج ایشان قبل از پیامبر ، دارند. ابوالقاسم كوفي از علماي شيعه، در اين باره استدلال می کند:«مورخان و محدثان شيعه و سنى بر اين مطلب اتفاق دارند كه كسى از بزرگان، اشراف، رؤسا و جوانمردان قريش باقى نماند؛‌ مگر اين كه از حضرت خديجه خواستگارى كرد و ازدواج با ايشان را آرزو مى‌كرد؛ اما خديجه كبرى دست رد بر سينه همه آن‌ها زد؛ ولى وقتى رسول خدا صلي الله عليه وآله با او ازدواج كرد، تمام زنان قريش از او فاصله گرفته و رفت و آمد با وى را ترك كردند و گفتند: تو پيشنهاد سران قريش را رد كردى و تن به همسرى كسى دادى كه فقير است و مال و ثروتى ندارد؟!با اين حال چگونه اهل ‏فهم مى‏ توانند بپذيرند كه حضرت خديجه با يك اعرابى(شوهرهاي قبلي كه براي حضرت خديجه نام برده اند) از قبيله بنى تميم ازدواج كرده باشد؛ اما خواستگارى بزرگان قريش را نپذيرفته باشد؟آيا صاحبان فكر و انديشه نمى‌دانند كه اين مطلب از آشكارترين محالات و ناپسند‌ترين گفتارها است، وقتى براى اهل تحقيق اين مطلب ثابت شود، ثابت مى‌شود كه حضرت خديجه با كسى غير از رسول خدا صلى الله عليه وآله ازدواج نكرده است».

(2)پی نوشت :1.  بحار الأنوار، ج 16، ص 7، باب 52.  الاستغاثة، ج1، ص70#تاریخ_اهلبیت ع

? سید جلیل ابن طاووس (ره) در کتاب مهج الدعوات روایت کرده در ضمن حدیثی که در آن غیبت مهدی است، از ائمه معصومین نقل می کند و می گوید:

? راوی گفت: (گفتم: چه کنند شیعیان تو؟) فرمود: بر شما باد به دعا و انتظار فرج! پس بدرستی که زود است، که ظاهر شود برای شما نشانه، پس هرگاه ظاهر شد برای شما، حمد کنید خداوند تبارک و تعالی را و متمسک شوید، به آنچه برای شما ظاهر شده. گفتم پس چه دعا بخوانم؟

? فرمود بگو: « اَللّهُمَّ اَنتَ عَرَّفْتَنی نَفْسَک وَ عَرَّفْتَنی رَسُولَکَ وَ عَرَّفْتَنی مَلائِکتَک وَ عَرَّفْتَنی وُلاَۀ اَمرِک، اَللّهُمَّ لا آخُذُ اِلّا مااَعطَیتَ ولا اَقی اِلّا ما وَقَیتَ اَللّهُمَّ لا تُغَیَّبَنی عَن مَنازِلَ اُولِیائِک ولا تُزِغ قَلبی بَعدِاِذ هَدَیتَنی اَللّهُمَّ اهدِنی لِوِلایَۀِ مَن اِفتَرَضتَ طاعَتَه»

? نجم الثاقب، ص۵۹۷

علامه طباطبایی(ره):قضای نمازهای قضا شده واجب، واجب است ولی ما نباید به خصوص نوافل یومیه را کوچک بشماریم بلکه شایسته است در انجام آنها بکوشیم و نگوییم به جای نماز شب نماز قضای واجب بخوانم. زیرا نوافل نوری دارد که انسان به انجام واجبات بلکه به ترک محرمات می‌کشاند . لذا از آثار مثبت آن نباید غافل بود و نباید خود را از آن محروم ساخت. ملاحظه نمایید شبی که به نماز شب موفق می‌شوید چه قدر در انجام کارهای خیر موفق هستید و کارها در آن روز برای شما رو به راه است . به خلاف شبی که موفق به نماز شب نشده‌اید که به هرکاری دست می‌زنید و به هر چیز که رو می‌آورید می‌بینید که به بن‌بست می‌خورد.

? ارزش انسان به چیست؟

♦️علامه محمدتقی جعفری (رحمه‌الله علیه) می‌فرمودند: عده‌ای از جامعه‌شناسان برتر دنیا در دانمارک جمع شده بودند تا پیرامون موضوع مهمی به بحث و تبادل نظر بپردازند. موضوع این بود: ارزش واقعی انسان به چیست؟ برای سنجش ارزش خیلی از موجودات، معیار خاصی داریم. مثلا معیار ارزش طلا به وزن و عیار آن است. معیار ارزش بنزین به مقدار و کیفیت آن است. معیار ارزش پول پشتوانه آن است. اما معیار ارزش انسان‌ها در چیست؟هر کدام از جامعه‌شناسان صحبت‌هایی داشتند و معیارهای خاصی را ارائه دادند. بعد وقتی نوبت به بنده رسید، گفتم اگر می‌خواهید بدانید یک انسان چقدر ارزش دارد ببینید به چه چیزی علاقه دارد و به چه چیزی عشق می‌ورزد. کسی که عشقش یک خانه دو طبقه است در واقع ارزشش به مقدار همان خانه است. کسی که عشقش ماشینش است ارزشش به همان میزان است. اما کسی که عشقش خدای متعال است ارزشش به اندازه خداست.علامه فرمودند: من این مطلب را گفتم و پایین آمدم. وقتی جامعه‌شناس‌ها صحبت‌های مرا شنیدند برای چند دقیقه روی پای خود ایستادند و کف زدند. وقتی تشویق آنها تمام شد من دوباره بلند شدم و گفتم: عزیزان! این کلام از من نبود. بلکه از شخصی به نام علی (علیه‌السلام) است. آن حضرت در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «قِیمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یُحْسِنُهُ» یعنی «ارزش هر انسانی به اندازه چیزی است که دوست می‌دارد.»وقتی این کلام را گفتم دوباره به نشانه احترام به وجود مقدس امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) از جا بلند شدند و چند بار نام آن حضرت را بر زبان جاری کردند. حضرت علامه در ادامه می‌فرمودند: عشق حلال به این است که انسان مثلاً عاشق 50 میلیون تومان پول باشد. حال اگر به انسان بگویند: آی! پنجاه میلیونی! چقدر بدش می‌آید؟ در واقع می‌فهمد که این حرف توهین در حق اوست. حالا که تکلیف عشق حلال اما دنیوی معلوم شد ببینید اگر کسی عشق به گناه و معصیت داشته باشد چقدر پست و بی‌ارزش است! اینجاست که ارزش «ثارالله» معلوم می‌شود. خونی که در واقع آنقدر شرافت و ارزش پیدا کرده که فقط با معیارهای الهی قابل ارزش‌گذاری است و ارزش آن به اندازه خدای متعال است.