همزمان با ایام سلسله جلسات شرح زیارت عاشورا در ماه صفر توسط حجت الاسلام زهرایی (حفظه الله) ، هر روز پس از اقامه فریضه ظهر و عصر نیز جلسات شرح خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) توسط این استاد گرانقدر در مدرسه علمیه حضرت زینب (س) برگزار شد .
جلسه اول
1-حجت الاسلام زهرایی در نخستین روز از این مجلس که منور به نام حضرت فاطمه زهرا (س) بود بیانات خود را درخصوص علت رفتن حضرت زهرا (س) به مسجد رسول الله (ص) و ایراد این خطبه، قرار دادند وگفتند: وقتی آیه وءات ذی القربی حقه نازل شد وبه فرمان خداوند پیامبرفدک را به حضرت زهرا سلام الله علیها بخشیدند آن حضرت از قبول آن امتناع می کردند.با این حال بعداز اینکه فدک را تحویل گرفتند درآمد آن را برای کارهایی از جمله تهیه جهیزیه هاشمیات،وکمک به فقرا ومساکین تقسیم کردند.حجةالاسلام زهرایی اظهارداشتند:وقتی رسول خدا باشهادت از دنیارفتند:برای دور کردن مردم از اهل بیت محاصره اقتصادی برعلیه حضرت علی علیه السلام شروع شد که از آن جمله غصب فدک بود .
حجةالاسلام زهرایی در ادامه به مطالبه حق از طرف حضرت زهرا وجریانات واستنادات آن حضرت نیز اشاراتی نمود .
ایشان به دفاع از حق ولایت توسط یاران امیرالمؤمنین اشاره کردوافزود :یاان امیرالمؤمنین از جمله طلحه وزبیر به مسجد رفته و در مقابل مردم وشخص ابوبکر با احتتجاتی از امیر المؤمنین دفاع کردند اما به دلیل مصالحی امام علی علیه السلام از ادامه این کار منع کردند.
درادامه جلسه حجةالاسلام زهرایی بار دیگر طلاب را به قراؤت وحفظ خطبه فدکیه توصیه وبه برکات آن برای خودشان اشاره کردند وافزودند :من عهد کردم درماه صفر ومحرم به بیان خطبه برای جمعی یا حداقل خانواده خودم بپردازم.این خطبه سینه به سینه به مارسیده الان چندسالی است که به صورت مکتوب در آمده وما خود وفرزندانمان را به حفظ این خطبه واداشتیم.
جلسه دوم
2-حجت الاسللام زهرایی در روز دوم این مجلس علمی به ارائه مطالبی در خصوص سند این خطبه به نقل از شیعه و اهل سنت پرداختند.ایشان با اشاره به این مطلب که اهل سنت چون از اهل بیت(ع) فاصله گرفتند لذا از مسائل و احکام الله کم دارند، اظهار داشتند که :عجب است که خود اهل سنت ، خطبه حضرت زهرا را فراوان نقل کرده اند.
ایشان سپس به ذکر نمونه هایی از نقل های آنها پرداختند و فرمودند: در بلاغات النساء از خود عایشه بخش هایی از این خطبه را نقل کرده اند، همچنین یکی از علمای اهل تسنن می گوید: این خطبه اخت القرآن است و دیگری می گوید بیان چنین خطبه بلیغی از یک زن امکان ندارد واینها را احتمالاً علی به او داده است ! وخلاصه اینکه اهل سنت همگی به اصل این خطبه اقرار و اعتراف دارند
حجت الاسلام زهرایی افزودند : همچنین اهل سنت 1500روایت در مورد ائمه هدی (ع) خصوصاً درباره حضرت مهدی خاتم الاوصیاء (ع) نقل کرده اند از جمله اینکه رسول خدا(ص) فرموده اند:« عزت اسلام و مسلمین برقرار است مادامی که مسلمانان پشت سر ِ منِ رسول الله و 12 نوری که بعد از من جانشین من خواهند بود که همه آنها از قریش هستند ، باشند .»
ایشان سپس سند خطبه را از دیدگاه علمای شیعه مطرح کرده و فرمودند : در بحار الانوار از امام صادق(ع) و امام باقر(ع) و امام سجاد(ع) و زید بن علی بن الحسین (ع) این خطبه نقل شده است که همگی و همچنین همه اهل تسنن در پایان این سند به آخرین راوی یعنی حضرت زینب(س) می رسند. همچنین در کتاب کشف الغمه و احتجاج طبرسی نیز این خطبه نقل شده که بنده از احتجاج طبرسی برای شما نقل می کنم.
ایشان همچنین کتابهایی را که جهت ارائه مباحث خود بررسی کرده اند چنین عنوان کرده اند : لمعه البیضاء فی شرح خطبه الزهرا (س) ، دره البیضاء فی شرح خطبه الزهرا(س) ، شرح علامه مجلسی، من المهد الی اللحد علامه قزوینی ، بهجه قلب المصطفی و موسوعه الکبری در مورد زندگی حضرت زهرا(س) .
در ادامه ایشان مطالعه دو کتاب ارزشمند « من المهد الی اللحد آقای رحمانی همدانی و بهجه قلب المصطفی را به طلاب توصیه کردند. حجت الاسلام زهرایی ، سپس با قرائت بند های اولیه خطبه ، شرح خطبه را چنین آغاز نمودند: حضرت زهرا(س) علی رغم اینکه اغلب ازدرب خصوصی که ازمنزل خود به مسجد راه داشت وارد می شدند اما این بار از درب خصوصی وارد نشدند چون اقدام حضرت جنبه سیاسی داشت.
ایشان در ادامه این مطلب نکته قابل توجهی را به طلاب فرمودند که: خواهران ، خوب دقت کنید ، در تبلیغات انتخاباتی برخی زنان در مجامع عمومی سخنرانی می کنند و می گویند اگر اشکال داشت حضرت زهرا(س) در جمع آن روز سخنرانی نمی کردند! اما دقت کنید ، اگر به زنی چنان ظلم وجفایی که درحق حضرت فاطمه (س) و زینب کبری (س) شد ، آن وقت می تواند در جمع سخنرانی کند؟
دقت شود که نمایندگان برای اینکه مردم به آنها رای بدهند، احکام الله را تغییر ندهند و حجاب را بد معرفی نکنند. نگویید چادر حجاب برتر است ، خیر ، بلکه چادر حجاب است و هر زنی که چادر ندارد حجاب ندارد.
حجت الاسلام زهرایی درخصوص پوشش حضرت برای رفتن به مسجد چنین فرمودند: خمار ، پارچه ای است که از سر تا سینه حضرت را می پوشاند علاوه بر اینکه لباس خود حضرت نیز بلند بود سپس حضرت جلباب را که از سر تا قدمهای مطهره حضرت را می گرفت پوشیدند و به سمت مسجد حرکت کردند.حجت الاسلام زهرایی ،پوشیدن خمار در زیر جلباب را برای این لازم دانستند که ، اگر چادر زن به علتی کنار رفت این زن ، شرمنده نشود! حجت الاسلام زهرایی درخصوص اینکه چرا هنگام راه رفتن حضرت به سمت مسجد پای مبارک حضرت بر حاشیه چادرشان گذاشته می شد ، فرمودند : حضرت زهرای مرضیه منظم است ، نه اینکه چادر حضرت به اندازه قامتشان نبود ، نه ، بلکه علت این است که استخوانهای پهلوی حضرت شکسته بود حضرت توان راه رفتن نداشتند لذا با قد خمیده راه می رفتند ، لذا در مسجد نیز حضرت نتوانستند بایستند و در حال نشسته خطبه را خواندند که در همان ابتدا از آه جانسوز حضرت ، صدای گریه مردم نیز بلند شد. حجت الاسلام زهرائی در ادامه افزودند با اینکه ظلمهای فراوانی به حضرت زهرا(س) شد ولی آن قدر حضرت ، متین ، بلیغ و فصیح ، سخنرانی کردند که دشمن نیز به این مطلب اعتراف می کند .
ایشان سپس در خصوص اینکه چرا حضرت زهرا (س) خطبه را با حمد و ثنای الهی آغاز نمودند مطالب و روایات مختلفی را مطرح نموده و فرمودند: در خصوص اینکه آیا حمد اولی است یا گفتن بسم الله، نتیجه ای که بنده از تحقیقاتم گرفتم این است که برای ما شیعیان محمد و آل محمد بهتر است که در آغازکارهایمان بسم الله بگوییم، اما رسول خدا(ص) و اهل بیت گرامی شان، بنده نمی گویم بهتر است، بلکه پس از بررسی نهج البلاغه، بیانات پیامبر اکرم(ص) در جامع الفصاحه و خطبه های ائمه(ع) و خطبه های زینب(س) عملا می بینیم که این بزرگواران اکثرا بیانات خود را با حمد الهی آغاز نموده اند.
ایشان در پایان افزودند: خواهران گرامی، اما در خصوص اینکه چرا حضرت زهرا(س)خطبه را با حمد خدا آغاز نمودند، علت را تحقیق کنید که برای فهم آن لازم است ابتدا با دقت زیارت جامعه را و با دقت دعای سحر را و با دقت دعای سمات را، نه به عنوان دعا، بلکه به عنوان تحقیق بخوانید. بنده برای رسیدن به نتیجه، کتاب های اقبال سید بن طاووس، مصباح کفعمی و بلدالامین را با چند تن از دوستانم مباحثه کردیم.
جلسه سوم
3-حجه الاسلام زهرایی در آغاز جلسه سوم که با حضور جمع کثیری از طلاب دیگر مدارس استان تشکیل شد، با خواندن حرزِ حضرت زهرا(س) میهمانان را استقبال نمودند. سپس ایشان در توضیح فقره « الحمدلله علی ما انعم» در خصوص ِ واژه «الحمد» چنین فرمودند : اینجا یا منظور حمدِ مطلق و تمام حمد است ، یا حمد مخصوصی است که فقط خدا می داند چه نوع حمدی است که لایق ذات ربوبی اوست و یا حمدی که تمام انبیاء الهی از آدم(ع) تا خاتم(ص) خدا را آنگونه ستوده اند ، اینکه کدام حمد منظور حضرت بوده است نمی دانیم .
در ادامه نیز به فراوانی نعمات الهی و شکر آن ها اشاره نمودند و مرگ موجودات را نیز از الطاف خفیّ الهی دانستند . ایشان با نقلِ این روایت از امام صادق(ع) که : « هرکس خنکیِ ما اهل بیت را در دلش احساس کرد سپس مادرش را دعا کند.» خطاب به طلاب فرمودند: شما مادران آینده! مراقب خودتان باشید تا هیچ خطائی از شما سر نزند .
سپس در شرح بندِ «و له الشکر علی ما الهم» به تفاوت معنایی دو واژه «حمد و شکر» به نقل از کتاب فروغ اللغه پرداختند که حمد را به معنی سپاس برای نعمت های معنوی و شکر را به معنای سپاس برای نعمتهای مادی و دنیایی آورده اند ، اما حجت الاسلام زهرایی با توجه به متنِ خطبه ، این معنا را برای شکر صحیح ندانستند چرا که حضرت زهرا(س) خداوند را به دلیل الهامات قلبی که توسط جبرئیل به ایشان عنایت کرده بود شکر می کردند.
حجت الاسلام زهرایی افزودند: وقتی قلب ، طیب و طاهر شد ، می شود عرش الرحمن ، و وقتی عرش الرحمن شد دیگر هرچه این دل دید اشتباه نیست . که پیامبر (ص) ، انبیاء ، ائمه هدی(ع) ، حضرت زهرا(س) و… چنین بودند و گاهی برای مومنان خالصی که راه پیامبر و ائمه را پیموده اند چنین قلبی حاصل می شود .
ایشان در ادامه یکی از افتخارات خواهران امروز را داشتن نمونه هایی چون بانو مجتهده امین اصفهانی دانستند و فرمودند: بانو امین ، عالم عارف بود ، اول علم را فرا گرفت بعد عارف شد ، عرفانِ او با علم بود . ایشان سپس به خواهران طلبه توصیه نمودند : نیت شما نیز کنیز فاطمه(س)و زینب (س) شدن باشد ، نه مدرک گرایی . تلاش کنید فیض شما به دیگران برسد ، بازدهی شما باید نشر ولایتِ محمد و آل محمد(ص) باشد ، مراقب باشید اکنون که بر سر سفره ی حضرت زهرا (س) و زینب کبری(س) آمده اید گناهی صادر نشود!
حجت الاسلام زهرایی در شرح بندِ «والامر بالمعروف مصلحهً لِلعامّه »بیان کردند: خدا به این دلیل امر به معروف و نهی از منکر را واجب کرد ، زیرا مصلحت عامّه ی بشریت در امر به معروف و نهی از منکر است ، وقتی مسلمانان خودشان پاک شدند ، آن وقت در نظام های دیگر هم اثر می گذارند!
ایشان خطاب به طلاب فرمودند : علما را رها نکنید و به دامن علما چنگ بزنید ، لازمه دوری از علما، خذلان است ، زیرا «انّما یخشی الله مِن عبادهِ العلماء ، همانا علما ، فقط از خدا می ترسند .» حتی در انتخاب اشعار خود در مدح و عزای اهل بیت از اشعار علمایی چون علامه کمپانی بهره بگیرید.
حجت الاسلام زهرایی در پایان این جلسه با نقل روایتی از امام سجاد(ع) با این مضمون که « شیعیان ما به گونه ای باشید که مایه ی زینت ما باشید مایه ی سربه زیری ما نشوید.» خطاب به طلاب حاضر فرمودند: خواهرانِ گرامی ! باعث عزت اهل بیت(ع) باشید اگر نمی توانید اینگونه باشید ، محترمانه بروید کنار! محترمانه بروید کنار! و اگر لازم شد کاری انجام دهید ، خیانت نکنید!
جلسه چهارم
4- این عالم بزرگوار در آغاز جلسه چهارم در شرح بند « والثناء بما قدّم »واژه « ثنا» را به معنای کرنش در مقابل خداوند که تنها مخصوص اوست عنوان کرد و علت این ثنا و کرنش را به سبب نعمت هایی که خداوند قبل از خلقتِ ما عنایت فرموده دانست.
حجت الاسلام زهرایی با ذکر نمونه هایی از مقدمات آفرینش ما ، بیان کردند: هرکس خودش را شناخت ، خدایش را شناخته است ، برخی نعمت ها مدت خاصی داردو برخی ابدی است از جمله سایه ی محبت و ولایت محمد و آل محمد(ص) . که اگر می خواهید این نعمت بر شما زیاد شود باید این سلاله ی پاک را بیشتر بشناسید و شاکر این نعمت باشید.
حجت الاسلام زهرایی در قسمتی از خطبه که حضرت به توحید و یگانگی خداوند شهادت می دهند ، علت این اقرار و شهادت حضرت را 2 چیز بیان کردند: اول اینکه ، در میان عرب وقتی به کسی تهمتی زده باشند ، او شهادتین را جاری می کند ، اما چه چیزی را به حضرت زهرا(س) گفته بودند که حضرت شهادت می دهد که ای مردم ! منِ زهرا هم می گویم : اشهد ان لا اله الا الله …؟؟!!
دوم اینکه ، حضرت زهرا(س) در ضمنِ این خطبه با لطافت خاصی تمام 5موردِ اصول دین را به زیبایی بیان می کنند که در اینجا بحث توحید را آغاز می کنند . سپس حضرت ، اخلاص را تاویل این شهادت می دانند .
حجت الاسلام زهرایی 2 مطلب را در این خصوص مطرح کردند: مطلب اول اینکه هرکسی شناسنامه ای دارد و شناسنامه ی خدا در قرآن ، سوره توحید ( اخلاص ) و در دعاها ( ادعیه) دعای یستشیر است.
مطلب دوم اینکه ، حضرت زهرا(س) می فهمانند که اگر کسی می خواهد شهادت به وحدانیت خدا را بفهمد ، راهی ندارد جز اخلاص. یعنی اگر کسی خالص نباشد نمی تواند خدا بشناسد.
ایشان در ادامه این بحث به خواهران توصیه نمودند : اگر مجلسی برپا می کنید ، اگر به تشییع جنازه ای می روید ، اگر هدیه ای می دهید وو خلاصه برای هرکاری که انجام می دهید ، اخلاص داشته باشید ، اگر اخلاص باشد ، خیلی فتح الباب می شود برای انسان !
همان طور که در روایت داریم هرکس 40 روز کارش را برای خدا خالص کند ، خدا حکت را به دل او می اندازد و به زبانش هم جاری می کند .
ایشان افزودند: یکی از کتابهای ارزشمند بانو امین ، « اربعین هاشمیّه » است که شامل شرح و تفسیر 40 حدیث مشکل است ، ترجمه این کتاب نیز موجود است .
حجت الاسلام زهرایی در پایان فرمودند: خداوند فکر و عقل مومنی را که می خواهد به او برسد ، منوّر می گرداند . ایشان در توضیح بندِ « الممتنع من الابصار رؤ یته…» روایت امام صادق(ع) را ذکر کردندکه حضرت فرمودند : « تفکروا فی صفات الله و لا تفکروا فی ذات الله »
جلسه پنجم
5- حجت الاسلام زهرایی در آخرین جلسه ی شرح خطبه فدکیه ، قرائت تمامِ این خطبه را برای حُسن ختام این مجلس لازم دانستند و بیان نمودند: می خواهم این خطبه را بدون هیچ حرفی( غیر از آن ) بخوانم تا روی همه ی اجزای بد نهایتان ضبط شود به شرط اینکه پاکش نکنید !
تا روز تبلی السرائر دستِ ما را بگیرد . چرا که فردای قیامت همین اعضا و جوارح ما شهادت می دهند و به انسان گفته می شود ، خودت نامه عمل خودت را بخوان قبل از اینکه کسی در مورد تو قضاوت کند و خودت برای قضاوت کافی هستی!
این استاد بزرگوار سپس خطبه رااز آغازتا پایان با سوز واشک قرائت فرمودند.
التماس دعا
