مناسبت‏هاي رجب
ماه رجب، از ماه‏هاي بزرگي است که طلوع سه امام معصوم، امام علي عليه‏السلام ، امام محمد باقر عليه‏السلام و امام جواد عليه‏السلام را در آن شاهديم و شروع بزرگ ترين جنبش تاريخ بشري، يعني برانگيخته شدن پيام آور مهر و محبت، محمد مصطفي صلي‏الله‏عليه‏و‏آله براي هدايت و سعادت انسان‏ها، در آن اتفاق افتاده است. ياد و نام پيشوايان شهيد اين ماه، حضرت امام موسي کاظم عليه‏السلام و امام هادي عليه‏السلام و نيز پيام‏آور کربلا، زينب کبري عليهاالسلام گرمي‏بخش دل‏هاي مؤمنان است و نيمه رجب هم، پذيراي معتکفان کوي دوست خواهد بود و شاهدِ خلوتِ مشتاقان.

رجب در قرآن
خداوند در آيه 36 سوره توبه مي‏فرمايد: «به درستي که تعداد ماه‏ها نزد خداوند و در کتاب تکوين او از همان روزي که آسمان‏ها و زمين را آفريد، دوازده ماه است که چهار ماه آن، ماه حرام مي‏باشد» طبق بيان روايات، يکي از چهار ماه حرام، ماه رجب است که بر خلاف سه ماهِ ذي قعده، ذي حجّه و محرّم که به دنبال هم آمده‏اند، اين ماه به تنهايي و جداي از آن‏ها واقع شده است. منظور از حرام بودن چهار ماه، اين است که مردم در اين ماه‏ها، از جنگيدن با يکديگر دست بکشند و امنيت عمومي همه جا حکم‏فرما شود تا مردمان به زندگي خود و فراهم آوردن وسايل آسايش و سعادت خويش برسند و به عبادت و طاعت خود بپردازند.

فلسفه ماه‏هاي حرام
ماه رجب، يکي از چهار ماه حرام است که در آنْ از جنگ و خون‏ريزي نهي شده است. تحريم جنگ در اين چهار ماه، يکي از راه‏هاي پايان دادن به جنگ‏هاي طولاني و وسيله‏اي براي دعوت به صلح و آرامش بود؛ زيرا هنگامي که جنگ‏جويان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمين گذاشته و صداي چکاچک شمشيرها خاموش گردد و مجالي براي تفکر و انديشه به وجود آيد، احتمال پايان يافتن جنگ بسيار زياد است. اسلام در هر سال براي پيروان خود يک آتش‏بس چهارماهه اعلام مي‏دارد که اينْ خود نشانه روح صلح‏طلبي اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از اين قانون اسلامي سوء استفاده کند و حريم ماه‏هاي حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.

رجب در کلامِ پيامبر خاتم صلي‏الله‏عليه‏و‏آله
رجب، ماهي است که پيامبر اسلام (صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و سلّم) در آن مأمور شد تا خوبي‏ها را تکميل کرده و انسانِ متحيّرِ سرگردان را منزل بنماياند و آييني آورد که براي هميشه تاريخ، انسان‏ها را راهنما باشد. مبعوثِ رجب، درباره فضيلت‏هاي آن مي‏فرمايد: «رجب، ماهِ نزول رحمت الهي است و خداوند در اين ماه، رحمت خود را بر بندگان خويش فرو مي‏ريزد».
و در کلام زيباي ديگر مي‏فرمايد: «در بهشت قصري است که غير از روزه‏داران ماه رجب؛ کسي وارد آن نمي‏شود». و بدين ترتيب، حضرت لزوم توجه بيش‏تر به اين ماه و تفاوت قائل شدن بين رجب و ساير ماه‏ها را متذکر مي‏شود و بر پيروان ايشان است که اين ماه را، چونان فرصتي طلايي غنيمت بشمارند و در حفظ حرمت و بهره‏مندي از آن کوشا باشند.

رجب در نگاه پيشواي هفتم
ماه رجب، زمينه‏اي مناسب براي نزديک شدن به خداوند و زدودن زنگار گناه از جان و دل است. پيشواي هفتم، امام موسي کاظم عليه‏السلام که خود در اين ماه به ديدار معبود شتافت، در خصوص ماه رجب به امتيازي که خداوند در اين ماه براي انسان‏ها براي روي آوردن به نيکي و پاک کردن سياهي‏ها داده، اشاره مي‏کند و مي‏فرمايد: «رجب، ماه بزرگي است که خداوند نيکي‏ها را در آنْ دو چندان پاداش مي‏دهد».

شرافت رجب در بيان استاد بزرگ اخلاق
مرحوم ميرزا جواد آقا ملکي تبريزي، استاد بزرگ اخلاق و عرفان، در کتاب شريف و ارجمند المراقبات درباره دلايل شرافت ماه رجب، مي‏نويسد: «ماه رجب، يکي از ماه‏هاي حرام مي‏باشد و از اوقات دعاست.[اين ماه] حتي در زمان جاهليت نيز به اين مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر اين ماه بودند تا در آن دعا کنند. هم‏چنين اين ماه، ماهِ اميرالمؤمنين است، چنان‏چه طبق رواياتْ شعبان ماهِ رسول خدا صلي‏الله‏عليه‏و‏آله و رمضان ماه خداي متعال مي‏باشد». ايشان هم‏چنين همه سالکان راه حق را بر مواظبت اين ماه و بجا آوردن اعمال مخصوص آن توصيه مي‏کنند.

نام‏هاي رجب
ماه رجب، به دليل برخورداري از مزاياي گوناگون و توجه به ابعاد معنوي آن، نام‏هاي ديگري نيز دارد؛ نام‏هايي مثل ماه آمرزش خواهي (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دليل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از ساير ماه‏هاي حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دليل نزول سرشار رحمت الهي؛ ماه اميرمؤمنان (شهرُ اميرِالمؤمنين)، ريسمان الهي و اَصَمْ يعني برخوردار از فضيلت‏هاي بسيار.

رجب، تمرين تزکيه
ماه رجب، ماه آمادگي براي حضور در مهماني خداوند است و برنامه‏هاي پيشنهادي اسلام در اين ماه، همه از نوعي تمرين و يافتن آمادگي حکايت دارند. تأکيد بزرگان ديني بر گرفتن روزه در اين ماه و ذکر پاداش‏هاي بسيار براي روزه‏داري در ماه رجب، براي تشويق مسلمانان براي کسب آمادگيِ بار يافتن به ضيافت الهي، مؤيد اين مطلب است.
در روايتي از يکي از ياران امام صادق عليه‏السلام مي‏خوانيم: «در روزهاي پاياني ماه رجب، به محضر امام صادق عليه‏السلام مشرّف شدم. حضرت با ديدنِ من، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفته‏اي، عرض کردم: خير. حضرت فرمود: آن قدر ثواب از دست داده‏اي که اندازه‏اش را جز خداوند نمي‏داند، همانا اين ماهي است که خداوند آن‏را بر ديگر ايام برتري داده و حرمت آن‏را بزرگ شمرده است و براي روزه‏داران آن، کرامت خويش را واجب کرده است».

توجه امام خميني رحمه‏الله به ماه رجب
براي عارفان و پويندگان راهِ حق، فرصت‏هايي چون ماه رجب با آن فضايل و کرامتش، دُرّي قيمتي است که به راحتي از آن نمي‏گذرند. سالکان کوي دوست که هر لحظه در انديشه نزديکي بيش‏تر و برتر به حضرت سبحان هستند، از هيچ فرصت و کوششي در اين راه کوتاهي نمي‏کنند و با استفاده از شب‏ها و روزهاي ماهي چون ماه نزول باران رحمت الهي، رجب، در اُنس بيش تر با خداوند مي‏کوشند. «حضرت امام خميني رحمه‏الله نيز با توجه به آگاهي از فضايل اين ماه، عنايت بيش‏تري نسبت به اين ماه و خلوت و انس باخداي بي‏همتا و دوري از اغيارنشان مي‏دادند».

شهيد مطهري رحمه‏الله و ماه رجب
استاد مرتضي مطهري، درباره خاطراتش از ماه رجب مي‏نويسد: «ما که بچه بوديم در منزل خود، انتظار آمدن ماه رجب را مي‏کشيديم و چند روز مانده به آمدن ماه، همه جا صحبت از اين ماه شريف بود. شب اول آن براي مشاهده هلال رجب، در مسجد جمع مي‏شديم».
ايشان هم‏چنين درباره انتقال فرهنگ اهتمام به سنت‏هاي اسلامي چون احترام به ماه رجب، و استفاده از فرصت‏هاي آن، در پيامي انتقادي مي‏فرمايند: «اين ماه، ماه استغفار و ماه عبادت و روزه است و اين سنت‏ها در ميان ما، در حال فراموشي است. بچه‏هاي ما کم کم حتي نام ماه‏هاي قمري را هم از ياد مي‏برند و نمي‏توانند آن‏ها را ذکر کنند، ولي به هر حال تکليف (بيان سنت‏هاي اسلامي) از ما ساقط نمي‏شود».

برخي از اعمال مستحبي رجب
براي استفاده بيش‏تر از فضيلت‏هاي سرشار ماه رجب، برنامه‏هايي از سوي بزرگان و پيشوايان دين اسلام پيشنهاد شده که انجام آن‏ها در اين ماه، مورد توجه و سفارش آن حضرات بوده است. برنامه‏هايي مثل روزه گرفتن به هر ميزان که ممکن باشد؛ مداومت بر ذکر «لااله الا اللّه‏»؛ خواندن بعضي از دعاهاي مخصوص بعد از هر نماز؛ به جا آوردن عمره مفرده؛ زيارت حضرت رسول صلي‏الله‏عليه‏و‏آله ، اميرمؤمنان عليه‏السلام ، امام حسين عليه‏السلام و امام رضا عليه‏السلام و نيز شرکت در مراسم معنوي اعتکاف که مي‏تواند انسان را در جهت تقويت بنيه معنوي ياري رساند.

ذکرهاي رجب
از اعمال مهم و ارزشمند ماه رجب، خواندن اذکار و دعاهايي است که از سوي معصومان روايت شده است در اين ماه، خواندن دعاي «يامَنْ اَرْجُوْهُ لِکُلِّ خَيْرٍ». بعد از هرنماز توصيه گرديده است؛ دعاي مخصوص ماه رجب که از دعاهاي کوتاه، ولي عميق و پرمعنا است و از طرف امام زمان(عجّل الله تعالي فرجه الشريف) صادر شده و خود حضرت سفارش به مداومت آن در روزهاي رجب نموده‏اند، نيز از برنامه‏هاي ماه رجب است.

رجب، ماه عذرخواهي
از امام صادق عليه‏السلام نقل شده که پيامبر گرامي اسلام صلي‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند: «رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است. رجب را اصَبّ مي‏گويند؛ چون رحمت خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته مي‏شود. پس بسيار بگوييد: اَسْتَغْفِرُاللّه‏َ وَ اَسْئَلُه التَّوبَة؛ يعني از خداوند به خاطر کارهاي بدم پوزش مي‏طلبم و از او فرصت بازگشت مي‏خواهم».

دعاي هر روز رجب
در ماه رجب، يکي از دعاهايي که بسيار مورد استفاده و توجه مؤمنان قرار مي‏گيرد، دعاي شريف «يا مَنْ اَرْجُوهُ» است. اين دعا را امام صادق عليه‏السلام به پيروان خود آموختند تا در ماه رجب در هر روز و شب و در پي هر نماز آن را زمزمه کنند. «اي کسي که همه خوبي‏ها را از او اميد دارم و مي‏دانم که از ناحيه او هيچ بدي نخواهد رسيد.
اي کسي که عطاي بسيار در مقابل بهاي اندک مي‏دهي. اي کسي که آن‏چه از او مي‏خواهند و نمي‏خواهند و حتي نمي‏دانند به مردمان از روي رحمت و مهرباني عطا مي‏کند و مي‏بخشد.
با خواستن من از درگاه تو، تمام خير و خوبي دنيا و آخرت را بر من ارزاني دار وتمام بدي‏هاي آن دو سرا را از من دور نما. که هر قدر هم عطا کني، چيزي از تو کم نخواهد شد و از فضل خود، لطف و کرمت را بر من افزون نما.
اي صاحب بزرگي و کرامت، اي مالک نعمت‏ها و صاحب بخشش، اي کسي که بر بندگان منّت داري و لطف، رويم را بر آتش جهنم حرام گردان».منبع

صفحات: 1· 2