?از تاریخ ولادتش منابعی در دسترس نیست.
فضه، اصالتاُ از اهالی نوبیه بود.
(شهری در جنوب سودان یا جنوب مصر و شرق نیل)
?برخی او را هندی معرفی کرده اند.
?آنچه در منابع آمده است اینکه؛
بعد از اینکه حضرت زهرا(س) با امیرالمومنین(ع) ازدواج کرد، حضرت(س) از زیادی کارهای روزانه به سختی افتاد.
در این هنگام به پیشنهاد امام علی(ع) قصد داشت از رسول خدا(س) خادمی برای خانه بخواهد، اما پیامبراکرم(ص) در پاسخ به درخواست ایشان، فرمود :
《یا فاطِمَه(س)!
ﺃُﻋَﻠِّﻤُﻜُﻤَﺎ ﻣَﺎ ﻫُﻮَ ﺧَﻴْﺮٌ ﻟَﻜُﻤَﺎ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﺨَﺎﺩِﻡِ؟》
آيا بهتر نيست چيزى به شما تعليم نمايم كه از خادم براى شما بهتر باشد؟
سپس تسبیحات را به ایشان آموخت و فرمود :
《ﺇِﺫَﺍ ﺃَﺧَﺬْﺗُﻤَﺎ ﻣَﻨَﺎﻣَﻜُﻤَﺎ ﻓَﻜَﺒِّﺮَﺍ ﺃَﺭْﺑَﻌﺎً ﻭَ ﺛََﻼﺛِﻴﻦَ ﺗَﻜْﺒِﻴﺮَﺓً، ﻭَ ﺳَﺒِّﺤَﺎ ﺛََﻼﺛﺎً ﻭَ ﺛََﻼﺛِﻴﻦَ ﺗَﺴْﺒِﻴﺤَﺔً، ﻭَ ﺍﺣْﻤَﺪَﺍ ﺛََﻼﺛﺎً ﻭَ ﺛََﻼﺛِﻴﻦَ ﺗَﺤْﻤِﻴﺪَﺓً》
ای فاطمه(س)!
هرگاه خواستید بخوابید، سی و سه مرتبه سبحان الله، و سى و سه مرتبه الحمدالله و سى و چهار مرتبه الله اكبر بگوييد.》
سپس حضرت زهرا(س) از آموختن این تسبیح خرسند شد و فرمود :
《رَضِيتُ عَن اللهِ و عَن رَسُولِه》
من از خدا و رسولش راضى شدم.
?بعدها فضه در يكى از جنگها به اسارت ارتش اسلام درآمد.
بعد از اینکه پیامبر اکرم(س) از مساعدت و دادن خدمتگزار به حضرت فاطمه(س) امتناع نمود و براى تقويت جسم و جان فاطمه(س) تسبيح هاى معروف را به دختر ارجمند خويش آموخت، طولى نكشيد كه آيه نازل شد و اين روحيه پيامبر(ص) را موجب رضايت پروردگار عالم و پاداش بزرگ الهى اعلام كرد، و در عين حال جلب رضايت و مساعدت فاطمه(س) را نيز مجاز و سبب خوشنودى خداوند دانست.
《وَ إِمّٰا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ اِبْتِغٰاءَ رَحْمَةٍ مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوهٰا فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَيْسُوراً》
و اگر به امید رحمتى که از پروردگارت جویاى آنى، از ایشان روى مى گردانى، پس با آنان سخنى نرم بگوى. (اسراء ۲۸)
آنگاه آنطور كه ابن حجر عسقلانى هم نوشته است، رسول خدا(ص) فضه را به استخدام و خدمتگزارى فاطمه(س) مامور كرد و حضرت زهرا(س)او را فضه نامید.
?حضرت فاطمه(س) کارهای خانه را بین خود و فضه تقسیم می کرد؛ یک روز خود و یک روز فضه کارها را انجام می‌داد.
?قطب الدین رواندی می نویسد :
روزی سلمان فارسی به خانه فاطمه(س) آمد.
آن حضرت(س) را دید که در کنار آسیاب نشسته و به آرد کردن جو برای خانواده مشغول است.
دست بانوی دو سرا، مجروح شده و پینه بسته و خونش بر چوب آسیا لخته بسته است.
در همان حال فرزند کوچکش امام حسین(ع) در گوشه ای از خانه از گرسنگی در اضطراب و گریه است.
سلمان گفت : ای دختر رسول خدا(س)! دست های شما از آسیاب کردن مجروح شده است.
فضّه خادمه تان حاضر است چرا این کار را به او نمی سپارید؟
حضرت(س) فرمود :
?《اَوْصَـانى حَبيبِى رَسـُولُ اللهِ اَنْ تَكُونَ الْخِدْمَةُ لَها يَوْماً وَلى يَوْماً فَكانَ اَمْسِ يَوْمَ خِدْمَتِها وَالْيَوْمُ يَوْمُ خِدْمَتى》
رسول خدا(ص) به من وصیت کرده است که خدمت خانه یک روز با او باشد و روز دیگر با من و امروز نوبت من است.
?فضه در ماجرای بیماری حسنین(ع)، که علی(ع) و فاطمه(س) نذر کردند در صورت بهبودی آنان سه روز روزه بگیرند، با آنان همراه شد و چنین نذری کرد.
و آیات ۷ و ۸ سوره انسان درباره این ماجرا نازل شده است.
?حضرت علی(ع) هنگام دعوت به وداع فرزندان خود با پیکر مادر، فضه را هم خطاب قرار داده و فرموده است :
《یا أُمَّ كُلْثُومٍ(س) یا زَینَبُ(س) یا سُكَینَةُ یا فِضَّةُ یا حَسَنُ(ع) یا حُسَینُ(ع) هَلُمُّوا تَزَوَّدُوا مِنْ أُمِّكُم》
ای ام کلثوم(س)، ای زینب(س)، ای سکینه، ای فضه، ای حسن(ع)، ای حسین(ع)، بشتابید و بیایید با مادرتان وداع کنید.
?فضه بعد از شهادت حضرت زهرا(س)، به امام علی(ع) رسید.
و امام علی(ع) او را پس از آزادی به همسری ابوثعلبه حبشی درآورد.
فضه، از او یک پسر به دنیا آورد.
و بعد از مرگ ابوثعلبه، فضه با ابوملیک غطفانی ازدواج کرد.
فضه از ابوملیک دارای فرزندانی شد.
و پس از آن بیست سال زندگی کرد.
?فضه در نطق و خطابه قهرمان زبردستى بوده است، در جهت مساعدت و كمك به فاطمه زهرا(س) بانوى كم نظيرى بوده است و حتی در جریان یورش مهاجمین به خانه حضرت زهرا(س) با عمربن خطاب به مجادله برخاست.
?فضه را زنی صالح و باتقوا دانسته‌اند.
و در مقام عبادت و ارتباط با خداوند سراسر زندگى او از خلوص و معنويت موج مى زده است و آنطور كه تاريخ گواهى مى دهد، اين زن در مدت بيست سال از زندگى خود حتى گفتگو و مكالمات عرفى خود را هم با آيات قرآن كريم به ديگران مى فهمانيده است!
?فضه غالب عمرش را با فاطمه(س) و امیرمؤمنان(ع) گذراند.
زهد امام علی(ع) و عدالت فاطمه(س) دو اصلی بود که از همان روزهای آغازین حضور خود در بیت نبوت ?