بسم الله الرحمن الرحیم

چگونگی کسب معرفت انبیاء

مقدمه

طی طریق در راه سعادت وآنچه عموم آن را عاقبت به خیری می نامند بدون داشتن راهنما و نقشه راه هرگز

محقق نمی شود و پر واضح است که خداوند بندگانش را در این وادی حیرانی و سرگردانی به حال خود رها

نکرده و همیشه چراغ راهی را پیش روی مردمان قرار داده تا آن صراط مستقیم را بیابند و به سعادت ابدی

برسند انشاالله…

در طول تاریخ برای هر زمانی و متناسب با مردم آن زمان خداوند پیامبرانی را مبعوث کرده که مردم را

به سوی بندگی و پرستش خدای یگانه و در نهایت سعادت ابدی رهنمون شوند.

آخرین آنها خاتم الانبیاء “حضرت محمد مصطفی"بودند که یک برنامه جامع و کامل برای تمام بشریت به

ارمغان آوردند.برنامه ای که برای انسانها تا قیامت باقیست و بعد از ایشان ائمه اطهار علیهم السلام وظیفه

هدایت و راهنمایی انسانها را عهده دار شدند .پس آنچه مسلم است زمین هیچ وقت از حجت خدا خالی نبوده

حال این وظیفه ماست که به این معرفت دست یابیم و حجت خدا را بشناسیم و دست به دامانش گیریم تا با

هدایت او در صراط مستقیم و شاهراه سعادت قرار گیریم.

یکی از مهم ترین منابع فقه و حکمت و معرفت سنت است که شامل فعل معصوم ِقول معصوم ِو تقریر

است.چنانچه خدا وند در قرآن میفرماید «وما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی »"پیامبر هرگز از

روی هوای نفس سخن نمی گوید سخن او هیچ چیز غیر از وحی خدا نیست”

از این رو باید هرچه بیشتر به ایشان نزدیک شویم و سعی کنیم ایشان را الگوی زندگی خود قرار دهیم

«ولقد کان لکم فی رسول الله اسوهحسنه»

از لحاظ معرفتی هم اگرچه هرگز نمی توانیم معرفت انبیاء و معصومین را دریابیم اما این امر نباید

باعث شود دراین راه گام ننهیم زیرا با گسب هرچند اندکی از این معارف می توانیم مستحکم تر در راه

سعادت نهیم و لذتهایی را تجربه کنیم که لذتهای زودگذر دنیا و این لهو لعب ها در مقابلش هیچ باشد

ضرورت کسب معرفت

تمسک به عترت در کنار قرآن و فهم معارف انبیاء در طول آن فهم معارف قرآن راه گشا و مشکل گشا و مایه

نجات است .کسب معرفت پیش شرط طی طریق به سوی خداست .یکی از اساسی ترین راهکارها و شرایط

بندگی و اطاعت خداوند متعال گسب کردن معرفت است که اساس عبودیت و فراتراز آن هم وسیله عبودیت

است وهم هدف آن محسوب می شود

بزرگانی که از این سفره لقمه ای برچیده اند و گامهایی چند در این مسیر برداشته اند معتقدند معرفت کلید گنج

سعادت است و راهنمای هدایت و سرمایه دنیا و آخرت نیز هست چون اگر انسان معرفت داشته باشد در دل و

ذهن خود به معیاری دست یافته است گه با آ می تواند حق و باطل را از هم تشخیص دهد تفاوت بد و خوب را

درک می کند .

معرفت و تشخیص حق و باطل , خیر وشر ,سغادت و شقاوت و هدایت و ضلالت از برترین و بزرگترین

نعمت هایی است که خداوند به انسانها ارزانی داشته و این همت خود انسان را می طلبد که در این راه تلاش

و مجاهده کند و به نعمت ارزنده دست یابد.

علاوه بر مثمر ثمر بودن معرفت در تشخیص حق و باطل اثر دیگری نیز دارد که نمی توان از آن چشم

پوشی کرد و آن رسیدن به لذتهایی است که وصف ناشدنی است انسانی که به معرفت دست یافته دیگر در این

قید و بندها و ظواهر دنیا گیر نمی کند چون به چیزی رسیده است که با معیارهای مادی قابل سنجش نیست و

زشتی گناه آلودگیها را درک می کند و بر اساس فطرت از آن دوری می کند گویی مبارزه با نفس سرکش

اماره آسان تر می شود ودر عوض روح انسان به نیکیها گرایش پیدا می کتد چرا که زیبایی آن را درک میکند

و نه تنهابریش زحمت ندارد بلکه لذت بخش نیز هست

بنابراین شاسته است که انسان به انازه وسعش وتا آنجا که می تواند به این وادی قدم نهد و از شهد شیرین

آن به کام جان بچشاند و تا جایی که برایش میسر است به واسطه کسب معرفت خدا گونه شود اگر چه هیچ

انسان عادی نمی تواند تمامی معارف انبیاء و ائمه اطهار را کسب کند اما مطمئنا میتواند تا حد زیادی این

معارف را دریابد وبه سعادت ابدی برسد انشاالله…

معرفت النفس مقدمه معرفت الرب

در این وادی دو عنوان از همه بیشتر خود نمایی می کند .1-معرفت الرب 2-معرفت النفس

این دو لازم ملزوم یکدیگرند و معرفتت انبیاء و ا ئمه نیز در همین راستا فرار می گیرد چنانجه در یک

دعای معروف می خوانیم « اللهم عرفنی نفسک و انک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک …. »

معرفت النفس مقدمه و پیش نیاز معرفت خداوند است .انسان دارای مراتب و مدارج عالی کمال است و

در سایه عرفان و ایمان و یقین می تواند به درجات عالی کمال برسد.گوهروجودی انسان ظرفیت فراوانی

دارد و شایستگی پرواز تا عرش الهی را دارد و در صورتی قلب انسان ظرفیت عرش الهی را می یابد و

زمانی می تواند در این آسمان بال بگشاید که موقعیت خود را دریابد و بشناسد و از اسارتها و وابستگیها

آزاد شود قلب انسان مومن حرم خداوند است و از آنجا که در وجود انسان فقط یک قلب وجود دارد اگر

این قلب در خدمت ولایت خداوند باشد رحمانی است و اگر تحت تاثیر وسوسه های شیطان و خناسان

خدعه گر باشد شیطانی و شرک آلود است .

پس باید محبت را خالص کرد و جان را به شهد شیرین ولایت حضرت حق شیرین کرد و به نور خداوند

نورانی ساخت و در این راه و برای وصول به دارالقرار نیاز به معرفت مجاهدت اخلاص و طهارت روح

است و باید در در ریاضت و جهاد اکبر تداوم داشت

شاه کلید کسب معرفت

ذکرالله یا یاد خدا اصلی ترین کلید معرفت است و گوهر عبودیت و بندگی را باید در یاد خدا جستجو کرد و این

به معنی پشت پا زدن به همه تعلقات و وابستگی ها و وصل شدن به وجود بی انتهای خداست

یاد خدا بهترین راه شفای واقعی جان های تشنه و دل های شیفته است همانگونه که امام علی علیه السلام در

دعای کمیل می فرمایند «یا من اسمه دواء و ذکره شفاء»

پس در ذکر الله باید همچنان که اسم خدا را به زبان جاری می سازیم یاد خدا نیز در قلب وجانمان جاری باشد

زیرا ذکر اسم های حضرت حق وسیله و عنوان مشیر هستند و علامت و نشانه برای یاد حق است ولی آنچه

مطلوب اصلی است خود یاد حق است و آنچه ارزش ذاتی دارد حضور عند الله و حضور خداوند در قلب و

جان ذاکر است

در نتیجه ذاکر عالم را محضر خداوند می بیند و می داند و اینجا ست که موقع حلال و حرام و در عرصه

گناه این یاد خدا باز دارنده است

اگر کمی در خودمان ویا اطرافیانمان دقت کنیم تمامی گناهانی که مرتکب می شویم به خاطر این است که ما

یاد خدا را در دل خود زنده نگه نمی داریم و فراموش می کنیم که عالم محضر خداست و او از رگ گردن

به ما نزدیکتر است و هر لحظه حاضر و ناظر بر اعمال ماست

علاوه بر این یاد خدا دلها را آرام می کند هر گاه مشکلات زندگی فشار می آورد و آدمی در تنگنا قرار

می گیرد و آنگاه که تمامی درها را بسته می بیند انگار یک منادی از درون فریاد میزند که دری هست که

همیشه باز است و اگر انسان به این ندا گوش جان فرا دهد آرام می شود این همان ذکر خداست که خدا در

قرآن می فرماید «الا بذکر الله تطمئن القلوب»و اگر انسان همواره به یاد خدا باشد دیگر طوفان حوادث در

او تزلل ایجاد نمی کند چون به ریسمان مستحکم الهی چنگ زده است و قطره ناچیز وجود خود را به دریا

پیوند داده است .قدرتی را پشتوانه خود قرار داده است که تمام امپراطوریها وسلطنت های دنیا در مقابلش

هیچ است در نتیجه ابهت ظاهری و پوشالی این قدرت های دنیایی هراس به دلش نمی اندازد

راه های به دست آوردن معرفت

با وجود عوامل متعددی که در کسب معرفت موثر است و به این امر کمک می کند مثل یاد خدا دوری از گناهان

و…صاحب نظران دو راه اصلی را برای کسب معرفت ذکر کرده اند

1-اکتسابی

یکی از راههای کسب معرفت مطالعه و تامل در کتابها و مقاله هایی است که در این زمینه نگاشته شده است

وهمچنین خواندن دعاها و زیارات که برای ائمه اطهار نقل شده است در کسب معرفت در مقام و جایگاه پیامبران

و امامان در هستی بسیار موثر است

2-اعطایی

در آموزه های دینی بر تاثیر پرهیز کاری و انجام اعمال شایسته در حصول معرفت راستین و نهادینه شدن آن

در وجود آدمی بسیار تاکید شده است پس انسان میتواند با عمل کردن به آموخته های خود مرز دانایی اش را

گسترش دهد و به آنچه نم یداند دست یابد

امام باقر در این زمینه می فرمایند «هر کس به آنچه میداند عمل کند خداوندآنچه را نمی داند به اومی آموزد»

ناگفته نماند در این راه باید از عنایت حضرت حق نیز مدد جویییم و همچنان از درگاه الهی توفیق شناخت

حجتش را که در زمان ما غایب است درخواست کنیم تا بدین وسیله از گمراهی و سرگردانی نجات یا

نتیجه گیری

نظر به اینکه حصول معرفت در هر چیز یا امری از شرایط کمال آن امر است و اگر انسان می خواهد به سعادت

ابدی دست یابد باید عبادت و بندگی را با معرفت به انجام رساند این امر را نمی توان نادیده گرفت

علاوه بر معرفت نسبت به پروردگار و معرفت نفس که پیش نیاز و لازمه معرفت پروردگار است بر ما لازم

است که نسبت به حجت خدا نیز معرفت کسب کنیم و بدانیم که ولی امری که خداوند برایمان روی زمین

قرار داده کیست؟

این معرفت شامل معرفت نسبت به انبیاء و امامان معصوم می شود علی الخصوص درزمان غیبت که ما حضور

داریم معرفت نسبت به امام عصر عج

راههای کسب این معرفت یکی ذکر و یاد خداست که در قلب هم جاری باشد و دیگری پرهیزکاری و عمل صالح

واستمداد از خدای متعال و همچنین تلاش درجهت مطا لعه و تحقیق در شناختن حجت حق و امام معصوم است

به امید اینکه خداوند تو فیق عنایت فرماید و معرفت حقیقی را روزیمان گرداند

فهرست منابع

ضیافت معرفت آیت الله قربانعلی دری نجف آبادی

بیانات آیت الله جوادی آملی

اینترنت

تهیه کننده :عصمت غفاری
کلاس آیت الله گلپایگانی