پرسش: اگر دين، زندگي انسان را بهتر مي كند، پس چرا جوامع اسلامي پيشرفت چنداني نمي كنند؟

پاسخ: بايد توجه داشت كه اسلام و مسلمين قرن ها در علوم و فنون، صنعت و فلسفه، هنر و اخلاق، سلاح سازي، دارو و درمان، رياضيات، طبيعيات و شيمي، هيات، طب و نظامات عالي اجتماعي، بر جهانيان برتري داشتند و ديگران از خرمن فيض آن ها توشه مي گرفتند .

پيشرفت اروپائيان و آمريكائيان به اقرار و اعتراف محققين و تاريخ نويسان بزرگ غربي از بركت وجود اسلام بوده است; چنانكه «گوستاولوبون » از دانشمندان بزرگ و بنام اروپا مي نويسد:

«برخي از دانشمندان مي گويند: براي اروپاي مسيحي ننگ است كه بيرون آمدن از دوران توحش خود را مرهون تمدن يك قوم كافري مانند مسلمانان بدانند و البته چنين ننگي را به سختي بايد پذيرفت . به طور خلاصه مي گويم: تمدن اسلامي در جهان تاثير عظيم و شگفت انگيزي داشته است و مسلمانان بودند كه ملت هاي وحشي نابود كننده دولت روم را به وسيله اخلاق خود اصلاح كردند و همين مسلمانان بودند كه درهايي از معارف علمي و ادبي و فلسفي را كه اروپا اطلاعي از آن ها نداشت، بر روي ما باز كردند و در مدت ششصد سال استاد ما اروپاييان بودند . (2) »

«ويل دورانت » مورخ بزرگ اروپا مي گويد:

«پيدايش و اضمحلال تمدن اسلامي از حوادث بزرگ تاريخ است . اسلام طي پنج قرن، از سال 81 هجري تا 597 هجري، (700 تا 1200م) از لحاظ نيرو، نظم، بسط قلمرو حكومت، تصفيه اخلاق و رفتار، تكامل سطح زندگي، وضع قوانين منصفانه انساني، . . . ادبيات، دانشوري، علوم، طب و فلسفه، پيشاهنگ جهان بود . (3) »

در جاي ديگر مي گويد:

«دنياي اسلام در جهان مسيحي، نفوذهاي گوناگون داشت . اروپاي مسيحي غذاها، شربت ها، دارو، درمان، اسلحه، استفاده از نشان هاي مخصوص خانوادگي، سليقه و ذوق هنري، ابزار، فنون صنعت، تجارت، قوانين و راه هاي دريانوردي را از اسلام فرا گرفت و غالبا لغات آن را نيز از مسلمانان اقتباس كرد . . . علماي اسلامي رياضيات، طبيعيات، شيمي، ستاره شناسي و پزشكي يونان را حفظ كرده و به كمال رسانيدند و اين ميراث يونان را كه بسيار غني تر شده بود، به اروپا انتقال دادند . فيلسوفان اسلامي، تاليفات ارسطو را براي اروپاي مسيحي حفظ و ضمنا ترجمه كردند . ابن سينا و ابن رشد از مشرق زمين، بر فلاسفه مدرسي ارپا، پرتو افكندند و صلاحيتشان چون يونانيان مورد اعتماد بود . . . اين نفوذ اسلامي از راه بازرگاني و جنگ هاي صليبي و ترجمه هزاران كتاب از عربي به لاتين و مسافرت هاي دانشوراني از قبيل «ژربرت » ، «مايكل اسكات » ، «ادلاردباثي » به اسپانياي مسلمان انجام گرفت . (4) »

با توجه به مطالب فوق مي گوييم: اگر اسلام دليل عقب ماندگي كشورهاي اسلامي بود، چگونه در قرن هاي متمادي علت اصلي پيشرف ملت هاي مسلمان قرار داشت؟ پس چرائي عقب ماندگي كشورهاي اسلامي را بايد در مسائل ديگري جست وجو كرد كه ما اكنون دو عامل اساسي كه باعث انحطاط و عقب ماندگي جوامع اسلامي شده است را مطرح مي كنيم:

1 . عدم اجراي دستورات عالي اسلام و وجود حاكمان نالايق
اگر به دين اسلام حقيقتا عمل شود، هم زندگي دنيوي و هم حيات اخروي انسان، آباد مي گردد . بايد اذعان كرد كه ريشه اصلي عقب ماندگي كشورهاي اسلامي در درجه اول، عدم به كارگيري دستورات و تعاليم عالي اسلام بوده است . در طول تاريخ، انسان هاي بي لياقت، هوس ران و خود فروخته كه خود را حاكم مسلمانان مي دانستند، با هزار نيرنگ و حيله و ستم بر مردم حكومت كردند و سرنوشت ملت هاي مسلمان را بازيچه قرار مي دادند و بدون توجه به دستورات دين و گاهي به سهل انگاري در اجراي دستورات اسلامي و به اصطلاح امروز با تسامح و تساهل بي حد و حساب، راه تضعيف مباني دين و انحراف و تباهي را در جامعه هموار مي كردند .

اين نوع حكومت ها و خلافت ها باعث تفرقه و ايجاد رخنه در صفوف مسلمين و از هم گسيختگي و فرومايگي جامعه اسلامي گرديدند . آن ها جامعه اسلامي را به فحشا و فساد اخلاقي مشغول ساخته و نگذاشتند جوانان با استعداد و نخبگان مؤمن كشورهاي اسلامي به ترقي و تعالي ملت هاي خود بينديشند .

2 . عوامل بيگانه
از صدر اسلام، همواره اسلام، دشمنان سرسختي در خارج يا داخل داشته و دارد . يهوديان، مسيحيان، مجوسيان و زنادقه اي كه در ميان مسلمين بوده اند، در تحريف حقايق اسلامي به وسيله جعل و وضع احاديث يا ايجاد فرقه ها و لااقل در دامن زدن به اختلافات ميان مسلمين، تاثير زيادي داشته اند .

در تاريخ اسلام، حركت ها و نهضت هاي زيادي ديده مي شود كه از طرف دشمنان اسلام و مسلمين به منظور تضعيف، يا محو اسلام پيدا شده است (5) .

همچنين، مورد هجوم واقع شدن جهان اسلام از طرف دشمنان - كه جنگ هاي صليبي و حمله مغول نمونه بارز اين حملات است - تاثير فراواني در انحطاط مسلمين داشته است . از همه خطرناكتر، استعمار غرب كه با توطئه ها و حيله هاي رنگارنگ و فراوان، از جمله تحميل حاكمان بي لياقت، خود فروخته، فرومايه، شهوت ران و هواپرست، نفوذ خود را به اركان مختلف جهان اسلام گسترش داد و خون مسلمانان را مكيد و كمر آن ها را در زير فشار ظلم و تعدي خم كرد و افكار و اخلاق اسلامي را از بين برد و مسلمين را زير استعمار و سلطه خود قرار داد .

اما بحمد الله بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي، به رهبري امام خميني قدس سره و فداكاري مردم شريف، اصيل و ولايت مدار ايران عزيز، حياتي دوباره به مسلمين بخشيده شد و انقلاب اسلامي موجب رهايي ايران از يوغ استعمارگران و بيگانگان و آگاهي و اتحاد مسلمين گرديد و اينك به بركت همين بيداري و وحدت مسلمين، پيشرفت هاي چشمگيري در زمينه هاي مختلف در سطح بين المللي به سود اسلام و مسلمين در حال شكل گيري است .

پي نوشت ها:

1) اقتباس از: در ساحل انديشه، اكبر اسد عليزاده

(قم - مؤسسه تعليماتي و تحقيقاتي امام صادق عليه السلام،

چاپ اول، 1380 ه . ش).

2) دكتر گوستاولوبون فرانسوي، تاريخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه سيد هاشم حسيني، (تهران، كتابفروشي اسلاميه، چاپ سوم، 1358)، ص 719- 722 .

3) ويل دورانت، تاريخ تمدن، (عصر ايمان، بخش اول)، ترجمه: ابوالقاسم طاهري، (تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، چاپ دوم)، ج 4، ص 432، فصل 14 .

4) همان، ص 432- 434 (با تلخيص).

5) شهيد مرتضي مطهري قدس سره . مجموعه آثار، (قم، انتشارات صدرا) ج 1، ص 355 و 1356 .

خدای متعال برای ما رهبرانی قرار داده که با زندگی ساده خود برای ما الگو بوده اند .یکی از آنان حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) بود . پس از وی حضرت آیت الله خامنه ای نیز چون اوست . ایشان می فرمودند که :

« من وقتی ازدواج کردم همسرم از پدرش ، که فرش فروش بوده ، فرشی به عنوان جهیزیه به همراه داشته است که هنوز نیز، با وجود فرسودگی آن ، در منزل ما از آن استفاده می شود و بجز آن ، قالی دیگری در منزل نداریم . چند مرتبه اخوالزوجه ها گفته اند که این قالی نخ نما شده و خواسته اند که آن را عوض کند ولی من اجازه نداده ام . اصلا در طول زندگی خود ، نه قالیچه ای خریده ام و نه فرشی به خانه اضافه کرده ام ، حتی آنها را تبدیل به احسن نیز نکرده ام . من در طول این دوران یک مرتبه گوشت تازه نخریده ام ، کوپن گوشت سردی که همه مردم از آن استفاده می کردند ما نیز از آ ن استفاده می کردیم ، مگر آنکه گوشت نذری می آوردند . سایر مایحتاج زندگی مثل پنیر، نفت و کره نیز به همین صورت تهیه می شود ».

این زندگی رهبر ماست که در بالاترین مقامات این کشور قرار دارد و در طول زندگی خود، زندان، شکنجه ، تبعید و بسیاری گرفتاریهای دیگر را به جان خریده و برای خدمت به اسلام به عنوان فردی شایسته مشغول انجام وظیفه است .

آیت الله مصباح یزدی ،کتاب مباحثی درباره حوزه، ص :215

داشتم در مورد کنترل خشم مطالبی رو جستجو می کردم به این مطلب رسیدم بد نیست شما هم ببینید و…

مرحوم حضرت آیه اللّه العظمی آقای بروجردی مرجع وقت جهان تشیع (ره) در آن زمانی كه در شهرستان بروجرد بودند نذر كردند كه اگر خشم و عصبانیت خود را كنترل نكنند و به افراد تندی نمایند یكسال روزه بگیرند.

یك روز هنگام مباحثه علمی با یكی از شاگردان خود به خاطر این كه آن شاگرد مطالب غیرمنطقی و بی ارتباط با موضوع بحث می گفت طاقت نیاوردند و نسبت به او تندی نمودند. و در این جا بود كه نذر آقای بروجردی شكسته شد. بعد یك سال روزه گرفتند تا نذر خود را اداء كنند. در این جا به یاد این سخن حضرت امام زین العابدین علیه السلام افتادم ، كه در مقام دعا خطاب به پروردگار متعال می فرماید: پروردگار! مقام مرا در میان مردم بالا مبر مگر آن كه به همان اندازه ، مقامم را نزد خودم پایین آور .(صحیفه سجادیه دعای مكارم الاخلاق)

منبع: داستانهایی از علما

آیت الله خزعلی می گوید:رفتار آیت الله العظمی بروجردی با طلبه ­ها موقرانه و محبت آمیز بود. روزی طلبه­ای سر کلاس درس از ایشان سؤالی کرد. ایشان تصور کرد این طلبه درخواست حاجت و نیازی خصوصی کرده است. در جواب او گفت بعد از این که درس تمام شد بیا منزل تا مشکلت را حل کنم. یکی از آقایان گفت آقا این اشکال درسی دارد. ایشان دید قدری از شأن و مرتبه ­ی طلبه کاسته شد.

این طلبه چون قبلاً نیاز شخصی خود را با آیت الله العظمی بروجردی در میان نهاده بود ایشان تصور کرده بود. این بار نیز همان درخواست قبلی را مطرح کرده است و نمی­خواهد جلو مردم اظهار نیاز بکند. آقای بروجردی بعد از این که فهمید طلبه سؤال علمی داشته است خیلی پریشان شد. می­گفت چرا گوش من این قدر سنگین است که مطلب را درست تشخیص نمی­دهم. بعد از اتمام درس طرف کفش کن نرفت به داخل جمعیت رفت طلبه را دید خم شد و دست او را بوسید.

ایشان این حرکت را فقط به دلیل این که گوششان سنگین بوده چنین عملی را انجام دادند نه این که عمداً آن طلبه را آزرده باشد.

گاه گاهی که زود عصبانی می­ شد نذر می­کرد تا یک سال روزه بگیرد، خدا بر ما منت نهاد و چنین استادانی را درک کردیم.

یک بار آیت الله بروجردی در بازگشت از سفر حج مجبور به عبور از کردستان گردید، درست در همان زمان رضا شاه نیز در آن جا بود. رضا شاه از ایشان خیلی عصبانی بود، اما چون از میزان نفوذ این مرجع آگاه بود سعی کرد سبب تحریک مردم لرستان نشود، چون در این سرزمین به آیت الله بروجردی لقب امام حسین داده بودند. رضا شاه ترتیب ملاقاتی را داد و سعی کرد به گونه­ای با ایشان برخورد و این روحانی عظیم الشان را خفیف و تحقیر کند.

در محل ملاقات یک صندلی قرار دادند. آیت الله بروجردی زودتر آمد نشست، همه فکر می­کردند با آمدن رضا خان، ایشان از صندلی بلند می­شود و به جای او، رضا خان بر صندلی خواهد نشست و به این ترتیب آیت الله بروجردی مجبور خواهد شد سرپا بایستد با آمدن رضا شاه مرجع بزرگ هیچ حرکتی نکرد، بنابراین رضا شاه جفت آیت الله بروجردی نشست و به این ترتیب عزت رضا شاه مبدل به ذلت شد.

گاهی اوقات مهم ترین مانع دستیابی ما به خواسته هایمان دقیقا جلوی چشمانمان است اما به آن بی توجهیم . شاید هم چون همیشه جلوی چشممان است نمی بینیمش. اگر از زاویه جدید نگاه کنیم به قول معروف یک شبه می توانیم ره صد ساله برویم.

1. غرور مانع یادگیری

غرور مانع اصلی یادگیری است. شما حتما این ضرب المثل ایرانی را شنیده اید ” پرسیدن عیب نیست ندانستن عیب است” اما خودتان قضاوت کنید چند بار به خاطر حفظ غرورمان از سوال کردن طفره رفته ایم.

اغلب کسانی که در رشته های مختلف علمی به پیشرفت رسیده اند کسانی اند که از پرسیدن نمی ترسیدند.

2. تعصب مانع نوآوری

هیچ چیز در دنیا بیشتر از تعصب مانع نوآوری و پیشرفت نوع بشر نشده است. به خیلی چیزها چنگ می زنیم و تعصب داریم اما نمی دانیم چرا. اگر در مورد خیلی از باور ها و روش های زندگی مان فکر کنیم فلسفه خاصی برایش نداریم درحالیکه شاید هر روز اجرایش کنیم.

هرکسی که توانسته زیان های جبران ناپذیر تعصب بیجا را در زندگی اش کشف کند درهای تازه ای به رویش باز شده و دنیا را از منظر جدیدی دیده است.

صفحات: 1· 2

(بدان اي طالب مقام قرب كه) گرسنگي را براي سالك، فوايدي است در تكميل نفس و معرفت پروردگار كه از شمار بيرون است و در فضايل آن در اخبار و روايات چيزهاي عظيم و بزرگي ذكر شده است… از پيغمبراكرم(ص) مروي است كه فرمود: «جانهاي خويشتن را به وسيله گرسنگي و تشنگي به مجاهده واداريد، زيرا اجر در اين كار مانند اجر جهاد كننده در راه خداست، و همانا عملي در نزد خدا محبوب تر از گرسنگي و تشنگي نيست.» (المحجه البيضاء، ج5، ص146) و نيز فرمود: «در روز قيامت منزلت آن كسي از شما در نزد خدا بيشتر است كه گرسنگي او طولاني تر درباره خداي سبحان، تفكر بيشتري كرده باشد. (همان) و نيز به اسامه فرمود: «اگر بتواني وقتي ملك الموت براي قبض روح تو بيايد، شكمت گرسنه و جگرت تشنه باشد، اين كار را بكن، زيرا به اين كار، شريف ترين منازل و مقام ها را ادراك مي كني و با پيامبران هم منزل مي شوي و فرشتگان به ورود روح تو خرسند مي شوند و خداوند جبار بر تو درود و صلوات مي فرستند.» (بحارالانوار، ج39، ص258) و نيز فرمود: «دلهاي خود را گرسنه و بدن هاي خود را برهنه بداريد، شايد دلهاي شما خداي عزوجل را ببيند.»
(المحجه البيضاء، ج5، ص841) و در حديث معراج است كه خداوند (خطاب به پيامبرش (ص) فرمود: يا احمد (ص) آيا مي داني كه ميراث و حاصل روزه چيست؟ عرض كرد: نه پروردگارا، نمي دانم. خداوند فرمود: ميراث و حاصل روزه، كم خوري و كم گويي است، سپس خداوند در رابطه با حاصل سكوت انديشمندانه فرمود: «سكوت مورث حكمت مي شود، و حكمت، مورث معرفت و معرفت، مورث يقين است، و چون بنده به مرتبه يقين برسد، باكي ندارد و برايش فرقي نمي كند كه روزگار را به سختي بگذراند يا به آساني؟! و اين مقام صاحبان رضاست… (ارشادالقلوب، ج1، ص032)

وقتي كه دختران شعيب كمك حضرت موسي(ع) را درباره سقايت اغنام براي پدرشان نقل كردند، شعيب به يكي از دختران خود دستور داد كه برود حضرت موسي(ع) را بياورد تا به وي پاداش دهد. دختر شعيب آمد و گفت: پدرم از شما دعوت كرده تا پاداش سقايت را به شما بدهد. حضرت موسي(ع) از جاي برخاست و با او روان شد، دختر (به عنوان راهنما) پيشاپيش حضرت موسي(ع) مي رفت و باد لباس او را به بدنش مي چسباند و سرين وي نمايان مي شد.
حضرت فرمود: شما از دنبال سر من بياييد و هر جا عوضي رفتم با سنگريزه كه مي اندازي مرا راهنمايي كن، زيرا ما مردمي هستيم كه به سرين زنان نگاه نمي كنيم. (وقتي كه بر شعيب وارد شد يكي از دختران گفت به اين مرد پرقدرت و امين اجرت بده، شعيب فرمود: اما قدرت را مي دانم كه به تنهايي دلو را از چاه مي كشيد ولي امانت داري او چيست؟ دختر جريان را و بيان اخلاقي حضرت موسي را شرح داد)1 حضرت موسي(ع) وقتي واردخانه شعيب شد كه سفره شام پهن بود. شعيب فرمود: اي جوان بنشين و با ما غذا بخور، حضرت موسي(ع) گفت: پناه به خدا، شعيب فرمود: چرا مگر گرسنه نيستي؟ گفت بلي گرسنه ام اما مي ترسم اين مزد آب دادنم به دختران شما باشد و حال آنكه ما از خانواده اي هستيم كه كار آخرت را به همه زمين كه پر از طلا باشد نمي فروشيم. شعيب فرمود: نه به خدا اي جوان عادت ما و پدران ما اين است كه از مهمان پذيرايي مي كنيم و اطعام مي نماييم. حضرت موسي(ع) نشست و مشغول به خوردن غذا شد…
همچنين از امام صادق(ع) روايت شده كه خداوند متعال به حضرت موسي بن عمران(ع) وحي فرستاد: ياموسي آيا مي داني براي چه در ميان آفريده ام تو را براي سخنم برگزيده ام؟
موسي گفت: نه اي خداي من. خطاب از جانب خدا آمد براي آنكه من روي زمين كسي را متواضع تر از تو نيافتم، حضرت موسي به سجده درآمد و دو طرف صورت خودش را بر خاك مي ماليد براي كوچكي در مقابل خداي عزوجل2.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1-بحارالانوار، ج 12، ص 28
2-همان، ج 13، ص 7